Türk Tabipler Birli?i taraf?ndan yap?lan aç?klamada, “Tedavi etmek önemli ama salg?nda ba?ar?, bula??-hastalanmay? önlemektir,” denildi.

Covid-19’un bula?ma ?ekilleri ve pandemi süresince nelerin yap?lmas? gerekti?inin belirtildi?i aç?klamada; salg?n?n önlemenin yolu, salg?nla etkin mücadele yöntemlerinin hayata geçirilmesinin çok önemli oldu?una vurgu yap?ld?.

Türk Tabipler Birli?i taraf?ndan yap?lan aç?klama ve mücadele önerisi ?öyle:

Bugüne kadar 198 ülkede, 1.500.000’den fazla insan?n ölümüne yol açan SARS CoV-2 daha önce insanlar? hastaland?rd??? bilinmeyen bir etken. Henüz, hastal??? (COVID-19) geçirip sa?l???na kavu?anlarda kal?c? ba????kl???n geli?ip geli?medi?inin tam olarak bilinmemesi bir yana, hastal??? geçirmemi? herkesin risk alt?nda oldu?u bir dönemdeyiz. Hastal???n benzerlerine göre bula??c?l??? oldukça yüksek (RO=2-3), epidemiyolojik verilerle haz?rlanan senaryolara göre herhangi bir kontrol yönteminin uygulanmamas? halinde toplumun yar?s?ndan fazlas?n?n enfekte olmas?, hastal???n üç ay içerisinde zirveye ula?mas? ve çok say?da ölümün gerçekle?mesi olas?d?r.

COV?D-19’UN BULA?MA YOLLARI

Etken, solunum ve a??z yoluyla ula??yor. Hasta ki?ilerin öksürmesi ve solunumu s?ras?nda havaya yay?lan küçük damlac?klarla, bunlar?n dü?tü?ü yüzeylere ve hasta elleriyle temas eden ellerin yüze, a??za götürülmesiyle bula??yor. Bula?madan sonraki 2-14 gün içinde ate?, öksürük ve solunum s?k?nt?s? gibi belirtilerle hastal?k ortaya ç?k?yor. Hastalanan 100 ki?iden 30’u belirti vermeden hastal??? geçirirken, yakla??k 50’si hafif bulgularla ve herhangi bir sa?l?k kurulu?una ba?vuru gere?i duymaks?z?n hastal??? geçiriyor. Geriye kalan 20’si t?bbi bak?m ve tedaviye gereksinim duymakla birlikte, yaln?zca 4-7’sinin solunum deste?i ve yo?un bak?m tedavisi gerektiren bir tablo olu?turdu?u biliniyor. Bununla birlikte, hemen tüm virüs hastal?klar?nda oldu?u gibi, COVID-19’a özgün olan bir ilaç ve tedavi henüz mevcut de?il.

Bu durum göz önüne al?nd???nda, hastal?ktan korunma ba?ka bir ifadeyle, sa?l?kl? ki?ilerin hastalanmas?n?n önlenmesi öncelik ve büyük önem ta??yor. Bunun da yolu; SALGIN YÖNET?M?’nin öncelikli ve bilimsel bilgiye dayal? olarak, Sa?l?k Bakanl???’n?n sorumlulu?u ve koordinasyonunda sürecin tüm bile?enlerinin kat?l?m?yla ve ?effaf olarak hayata geçirilmesidir. COVID-19 pandemisine kar?? temel yakla??m, insanlar?n birbirleriyle temas oranlar?n? azaltarak virüsün hasta ki?iden sa?l?kl? ki?iye bula?mas?n? azaltmak olmal?d?r.

F?LYASYON

Salg?n yönetiminin birinci a?amas? AKT?F SÜRVEYANS S?STEM?N?N kurulmas? ve sistematik bir biçimde F?LYASYON (bilinen hastalarla temasl?lar?, hastalar? bulma) uygulanmas?d?r. Öte yandan, salg?n yönetiminde birbirini tamamlayan, evrenselle?mi? hatta edebiyat dünyas?n?n önemsedi?i romanlara da konu olmu? üçaya??n?n da do?ru zamanda ve do?ru içerikle uygulanmas? önemlidir.

KARANT?NA

Bunlardan ilki, KARANT?NA (Quarantine)’d?r. Hastal?k ?üphesi olanlar?n, hastalarla temas etmi? oldu?u bilinen ya da dü?ünülen ki?ilerin, o hastal???n etkeninin en uzun kuluçka süresi kadar bir zaman diliminde, uygun ko?ullarda, sa?l?kl? ki?ilerle temas?n?n önlenmesi, onlardan ayr? yerlerde tutulmas?d?r. Sa?l?k Bakanl???’n?n Çin’den özel uçakla getirip, muayene ve tetkiklerinde hastal?k belirtisi bulunamamas?na kar??n, 62 yurtta??m?z? Ankara’da ?ehir Hastanesi nedeniyle hizmet sunmaya kapat?lm?? bir devlet hastanesinde 14 gün süresince misafir etmi? olmas? karantina uygulamas?n?n bir örne?idir. Umre’den gelenlerin sadece son grubunun ö?renci yurdunda hep beraber misafir edilmesi ise karantina uygulanmas?nda bilimsel, sistematik ve bütünsel bir yakla??m?n olmad???n? göstermi?, bununla birlikte, karantina uygulamas? birçok durumda gerekli olmas?na kar??n, Bakanl?k taraf?ndan bir daha uygulanmam??t?r.

?ZOLASYON-AYIRMA

?kincisi ?ZOLASYON-AYIRMA (?solation)’dur. Hastal?k tan?s? konanlar?n, hastal???n bula??c?l?k süresi kadar bir zaman dilimi için ayr? tutulmas?d?r. Böylece hasta ki?inin etkeni sa?l?kl? ki?ilere do?rudan ya da dolayl? olarak bula?t?rmas?n?n engellenmesi sa?lanmaya çal???lm?? olur. COVID-19 tan?s? konmas?na kar??n, hastanede tedavisi gerekmeyen olgular?n, uygun ko?ullar sa?lanarak, ailenin di?er üyelerinin korunmas? için gerekenler yap?ld?ktan sonra evlerinde tutulmalar? bir izolasyon uygulamas?d?r. Evde izolasyon ko?ullar?n?n sa?lanamad??? durumlar için yerel yönetimlerle birlikte bar?nma olanaklar? sa?lanmal?d?r.

TECR?T – AYRI TUTMA

Sonuncusu TECR?T-AYRI TUTMA (Segregation)’d?r. Tecrit, izolasyonun tersidir. Hastalanmam??, sa?l?kl? oldu?u ve hastalanma riski oldu?u bilinen ki?ilerin ayr? tutulmas?d?r. Amaç hastal?k riski ta??yanlar?n hastalanmas?n? önlemektir. Günümüzde COVID-19 hastal??? riski yüksek oldu?u bilinen 65+ ya? grubu yurtta?lar?m?z?n uygun ko?ullar sa?lanarak, d??ar? ç?kmalar?n?n istenmemesi bunun bir örne?i olarak kabul edilebilir. Unutulmamal?d?r ki çocuklar? ve torunlar?yla birlikte ya?amakta olanlar için, özel tedbirler al?nmam??sa, bu uygulaman?n gerçekli?inden-ba?ar?s?ndan söz edilemez.

Bunlar?n d???nda salg?na kar?? genel bir önlem olarak, toplumun hareketlili?inin s?n?rlanmas? (Community containment) söz konusu olabilir. Toplumun büyük bir ço?unlu?unun uymas? ko?uluyla, ki?isel etkile?imleri ve hareketlili?i azaltmak için bütün toplant?lar?n iptali, okullar?n kapat?lmas?, evden çal??man?n benimsenmesi ve bakkaldan yiyecek almak gibi zorunlu kar??la?malarda 2 metrelik fiziksel uzakl???n korunmas? gibi uygulamalar yürürlü?e konabilir. Ancak ülkemizde oldu?u gibi özel sektörde çal??anlar?n ücretli izin verilmeksizin çal??maya devam etmek zorunda kald??? ko?ullarda, bu uygulaman?n etkili olmas? beklenemez.

Bugün ve sonras?nda yap?lmas? gereken Dünya Sa?l?k Örgütü’nün de önerdi?i gibi çok say?da test yaparak, kat? bir izolasyon uygulamakt?r. Suriyeli s???nmac?larla birlikte 90 milyona yak?n ki?inin ya?ad??? ülkemizde, günde 30 binin üzerinde test yap?larak, test sonuçlar? pozitif olan olgular ile temasl?lar? ivedi olarak sa?l?kl? ki?ilerden ayr?lmal?d?r. ?zolasyon, ki?ilerin evlerinde yap?laca?? gibi, evlerde yap?lamayaca?? durum ve ko?ullarda ?zolasyon için seçilen yurtlar ve oteller gibi mekânlar da kullan?labilir.

B?L?MSEL B?LG?N?N YOL GÖSTER?C?L???

Dünyada ve ülkemizdeki salg?nlar tarihi incelendi?inde, salg?n yönetiminde bilimsel bilginin yol göstericili?ine güven ve sürekli kullan?m? ve bu alan?n kavramlar?yla tan?mlanm?? uygulamalar kullan?larak salg?nla mücadelede ba?ar? kazanmak mümkündür.

Geldi?imiz a?amada, epidemiyolojik veriler ?????nda belirlenecek bir süre için toplum hareketli?inin k?s?tlanmas? yayg?nla?t?r?larak sürdürülmeli, aktif sürveyans ve filyasyonun yan? s?ra, endikasyonu olan herkese test uygulanabilmesi sa?lanmal?, hastane tedavisi gerekmeyen hastalar?n izolasyonuna a??rl?k verilmelidir. Ayr?ca olgu say?lar? ve sa?l?k hizmeti kapasitesi iller baz?nda de?erlendirilerek, gerekti?inde, çal??ma ko?ullar? ve fizik mesafeyi korumay? sa?layacak önlemler il baz?nda al?nmal?d?r.

Düzenli geliri olmayanlar?n, günlük kazanabilenlerin, yoksullar?n günlük zorunlu gereksinimlerinin kar??lanmas?n?n mümkün olmad??? ko?ullar? de?i?tirilmeden; toplum hareketlili?inin k?s?tlanmas? ba?ta olmak üzere tek ba??na salg?na kar?? al?nmas? gereken önlemleri tart??mak yeterli de?ildir.

Bugün yap?lmas? gereken kamusal bir sa?l?k sisteminin gereklili?ini ak?ldan ç?karmadan; i?çilerin, i?sizlerin, yoksullar?n ya?amlar?n?n ve sa?l?klar?n?n olumsuz etkilenmesini engelleyecek desteklerin (Ücretli izin, i?sizlik ödene?inin kapsam?n?n geni?letilmesi ve tutar?n?n art?r?lmas?, önümüzdeki üç ay boyunca ücretsiz su-?s?nma-elektrik verilmesi vb.) ivedi olarak sa?lanmas?d?r. Türkiye’nin kaynaklar? bu destekler için yeterlidir.