Tweet |
Nevzat Ça?lar Tüfekçi
Türkiye’de sadece Mu?la ilinin Milas ilçesinde yap?lan toprak havuzlarda bal?k yeti?tiricili?inin, bölgede ilk olarak 1986 y?l?nda ba?lad???, toprak havuzlarda çipura ve levrek üretiminin zamanla 163 i?letmeye ula?t???, ço?u aile i?letmesi olan bu i?letmelerden baz?lar?n?n ise son y?llarda girdi maliyetlerindeki a??r? art??lar sonucunda ya üretimine ara verdi?i ya da bal?k üretimini b?rakt??? aç?kland?…
Milas ilçesinde; toprak yap?s? ve suyunun özelli?i nedeniyle a??rl?kl? olarak Milas-Bodrum Havaliman?n?n çevresinde bulunan Av?ar, Ya?yer, K?y?k??lac?k, Savran, ?çme, Baharl?, Ekinambar?, Akyol Mahallelerinde(Köylerinde) bulunan toprak havuzlarda yakla??k 9000 ton/y?l üretim kapasitesinin mevcut oldu?u, girdi maliyetlerinin yüksekli?inden dolay? bu üretimin 1500 tona kadar geriledi?i belirtildi.
Bölge insan? için önemli bir geçim kayna?? olan toprak havuz bal?k üreticilerinin içinde bulundu?u sorunlar ve çözüm önerileriyle ilgili olarak; üretici Mahmut Babada?l?, Birlik Ba?kan? Muhammet To?uç, Kooperatif Ba?kan? Mehmet Yi?it, M?TSO Ba?kan? Re?it Özer ile Mu?la Tar?m ve Orman ?l Müdürü Bar?? Saylak; aç?klama ve de?erlendirmelerde bulundular…
Mahmut BABADA?LI (Toprak Havuz Bal?k Üreticisi): “Elektrik, yem ve yavru bal?k girdileri; maliyetleri yükseltti. Sahip ç?kan?m?z yok. Toprak havuz bal?k üretimine 1997 y?l?nda ba?lad?m. Girdi maliyetlerinin yüksekli?inden dolay? bal?k üretimine 2012’de ara verdim. Toprak havuzlar?m bo? yat?yor. Biz bal???m?z? Birli?e satmal?y?z ve birlik bunu pazarlamal?. Birlik, bal?k alm?yor. So?ukhava deposu olmal?. Bu yok. So?ukhava olmay?nca bal??? uzun süre elimizde tutam?yor ve yok pahas?na satmak zorunda kal?yoruz. Boylama makinesi olmal?. Ürün boylamadan sonra so?ukhavaya girmeli. Boylama makinesi bizim için önemli bir ihtiyaç.”
Muhammet TO?UÇ (Milas ?lçesi ?ç Su Ürünleri Üreticileri ve Yeti?tiricileri Birli?i Ba?kan?): “Birli?imiz 2007 y?l?nda kuruldu. Ekonomik nedenlerle üye say?m?z 135’den 50 aktif üyeye dü?tü. Girdi maliyetlerinin yüksekli?i sonucu; birçok üretici bu i?ten so?udu ve i?i b?rakt?. En önemli sorunumuz elektrik maliyetlerinin yüksekli?i. Biz havuzlar?m?z?n suyunu artezyenlerden çekiyor, bal???n ya?am kalitesini artt?rmak için suyu hareketlendiren ve oksijenlenmesini sa?layan aerötörleri(çark) kullan?yoruz. Bunlar?n hepsi elektrikle ilgili. Bal?k, yavrudan ortalama 500 gram a??rl??a gelinceye kadar geçen 18-24 ayl?k süreçte, elektrik maliyetleri kg. ba??na 6-7 liray? buluyor. Bal?k sat?? fiyatlar?m?z bundan olumsuz etkileniyor. Maliyetleri artt?ran di?er unsur yem fiyatlar?. Bal??? toptan satarken %8 KDV ödüyoruz. G?da maddelerinin toptan sat??lar?nda uygulanan %1 KDV oran?, bizim için de geçerli olmal?d?r. Yeri ve projesi haz?r olan So?ukvaha tesisi in?aat? için devlet deste?ine ihtiyac?m?z bulunmaktad?r.”
Mehmet Y???T (SS Ekinambar?-Av?ar-Ya?yer-?çme-Akyol ve Savran Köyleri Su Ürünleri Kooperatifi Ba?kan?): “Denizde kafes bal?k üretimi yapanlar için mazottan ÖTV al?nmad??? gibi bizden de al?nmamal?. Bal??? ta??mak, havuzlar?n etraf?n? düzenlemek için traktör kullan?yor, elektrik kesintilerinde jeneratörlerimiz devreye giriyor. ÖTV’li mazot ta elektrik ve yem gibi maliyetlerimizi artt?ran ba?ka bir gider kalemi. Mehdi Eker’in Tar?m Bakan? oldu?u dönemde M?TSO olarak kendisiyle görü?tük, sorunlar?m?z? anlatt?k ama bir faydas? olmad?. Elektrikte bize özel bir tarife uygulanmal?d?r.”
Re?it ÖZER (Milas Ticaret ve Sanayi Odas? Ba?kan?): “Toprak havuz bal?k üretiminde, elektrik giderleri maliyet içinde en yüksek pay? olu?turmaktad?r. Bu nedenle TOBB'a ve ilgili Bakanl?klara M?TSO olarak yaz?l? ba?vurular yaparak, kültür bal??? üretim tesislerinde kullan?lmakta olan elektri?e indirim uygulanmas?n? talep ettik. Maliyeti olu?turan etkenlerden birisi de KDV oranlar?n?n yüksekli?idir. Bal?kta KDV'nin yüzde 1'e indirilmesini talep ediyoruz. Bal?k havuzlar?nda kullan?lan yeralt? sular? için ‘Kaynak sular? harc?’ tahakkuk ettirilmektedir. Üreticilerinden, kaynak suyu harc? al?nmamal?d?r. Toprak havuz bal?k üretimi, önemli bir ihracat potansiyeli olu?turdu?u kadar istihdam için de önemli bir çal??ma alan?d?r. Bu nedenle, toprak havuz bal?k üretiminin te?vik edilmesini ve desteklenmesini talep ediyoruz.”
Bar?? SAYLAK (Mu?la Tar?m ve Orman ?l Müdürü):“Milas bölgesindeki toprak havuz i?letmelerinin da??l?mlar?na ve üretim miktarlar?na bak?ld???nda, i?letmelerin genelde küçük aile i?letmeleri oldu?u görülmektedir. Toprak havuz bal?kç?l???, yöre halk? için önemli bir gelir kayna?? olu?turmaktad?r. Milas yöresinin gelir getirici i? kolu olan ve üretim sistemi olarak ülkemizde benzeri bulunmayan toprak havuzlarda, deniz bal?klar? yeti?tiricili?inin sürdürülebilir k?l?nmas? oldukça önemli bir konudur. Bu bahisle Tar?m ve Orman Bakanl???m?z taraf?ndan, toprak havuzda bal?k yeti?tiricili?i 2019 y?l?nda destekleme kapsam?na al?nm?? olup, üretimleri 30 tonu geçmeyen i?letmeler için kilo ba??na 1,5 lira destekleme primi verilecektir. ?l müdürlü?ü olarak, toprak havuz bal?k üreticilerimizin sorunlar?n?n çözümü yönünde çal??ma yapacak, Bakanl???m?z nezdinde giri?imlerde bulunaca??z.”