Söyle?i: Nevzat Ça?lar Tüfekçi

• Sizi tan?yabilir miyiz?
• Mu?la S?tk? Koçman Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü ba?kan?y?m. Üniversitenin ‘Ya?l?l?k Çal??malar? Uygulama ve Ara?t?rma Merkezi’nin de müdürüyüm. Ayn? zamanda Mu?la Tazelenme Üniversitesi kurucusuyum. Çal??ma alanlar?m; Çevre Sosyolojisi, modernle?me, turizm, sürdürülebilirlik… Son 5 y?ld?r ya?l?l?k konusuyla ilgilenmeye ba?lad?m.
•  
• Ya?l? nüfus hakk?nda bilgi verebilir misiniz??
• Dünyam?zda ve ülkemizde, ya?l? nüfusun giderek artt??? bir gerçekliktir. Ya?l? nüfuslu toplumlara do?ru dönü?üyoruz. Geli?mekte olan ülkeler de ya?l? nüfuslu toplumlar haline geliyor. O ülkelerde, bu süreç yüzy?l?n ba??nda ba?lad?, 1950’li y?llardan sonra ise bu ya?l? nüfus belirgin bir ?ekilde artmaya ba?lad?. Türkiye gibi geli?mekte olan ülkelerde ise bu durum, son 10-15 y?lda daha belirgin hale geldi. Toplumda ya?l? nüfus her zaman var. Türkiye’de de var…
•  
• Ömür beklentisi diye bir kavram var, onu aç?klar m?s?n?z?
• Bugün do?an bir bebe?in, kaç y?l ya?ayaca??n? tahmin eden bir hesaplama. Nas?l oluyor bu? Mesela biz ?u anda 2019 y?l?nday?z. 2019’daki ömür beklentisi 2018’in verilerine göre hesaplan?yor. Nas?l hesaplan?yor? 2018’deki tüm ölüm ya?lar? toplan?yor ve ölen say?s?na bölünüyor. Ç?kan rakam, bir y?l sonraki ömür beklentisi oluyor. 2019’daki ömür beklentisi erkeklerde 76, kad?nlarda 82 civar?nda. Yani 80’e yakla?m?? durumda.
•  
• Ömür beklentisi her y?l uzayabiliyor mu?
• Her y?l uzuyor. Niçin uzuyor? Bunu etkileyen de?i?ik faktörler var. 1 ya??nda ölen çocuk ta bu hesaplamaya kat?l?yor, 103 ya??nda ölen de… Ömür asl?nda otomatik olarak uzam?yor. Ömrün uzamas?n? etkileyen bir faktör de çocuk ölümlerinin azalmas?. Önceden, çocuklar daha çok ölüyordu. Çocuk ölümleri azald?kça, ömür beklentisi de artm?? gibi görünüyor. Bir taraftan da daha uzun ya??yor insanlar. Hastal?klar, kanser vakalar?, kalp krizleri var ama di?er yanda da daha uzun ya?ayanlar, sa?l?kl? ya?ayanlar var. E?er kendinize dikkat ederseniz, daha uzun ya?ama ihtimaliniz var.
•  
• Mu?la’da ömür beklentisiyle ilgili hesaplamalar nedir?
• Mu?la Türkiye ortalamas?n?n üstünde. Ya?l? nüfus, toplam nüfus içindeki 65 ya? üstü nüfusu ifade ediyor. Türkiye genelinde bu %9,5 civar?nda. Bu oran Mu?la’da %12. Mu?la, ortalaman?n 2,5 puan üstünde.
•  
• Bunu neye ba?l?yorsunuz?
• Mu?la’da sa?l?kl? bir ortam var. Di?er bir etken de Mu?la’n?n emekliler için tercih edilen bir ya?am alan? olmas?. Çok say?da emekli göçü al?yor.  Emekli niçin buray? tercih ediyor? ?klimi daha ?l?man, do?al ortam? zengin, hava kalitesi iyi, deniz imkânlar? çok. Sa?l?kl? ya?lanma için uygun bir yer. Burada ihtiyaç duyabilece?iniz her ?ey var.
•  
• 100 ya??na kadar ya?ayanlar, ne yaparak ömürlerini uzat?yor?
• Nazilli, ömür beklentisinin en fazla oldu?u yerdir. Nazilli’de 100 ya??na üstünde çok ki?i var. Beslenme al??kanl???, ya?am biçimi ve do?al ortam son derece önemli. Nazilli’deki uzun ya?amda; zeytinya?? ve incir çok önemli bir faktör. Bir ya?l?n?n anlatt?klar? var ki çok ilginç… Bir su barda??n?n içine zeytinya??n? dolduruyor, içine kuru inciri at?yor, o kuru incir orada 24 saat duruyor ve iyice zeytinya??n? emiyor. O ya?? emmi? olan incir a?za at?l?yor ve sak?z gibi çi?neniyor. Belki bir saat. ??te o zeytinya??yla incirin sentezi sonucu ortaya ç?kan ?ey, neyse o, vücuttaki hücrelerin yenilenmesine yol aç?yor. Malum zeytin ve zeytinya?? do?an?n bir mucizesi. Bu çal??malardan, bu gibi ?eyleri de ö?reniyoruz.
•  
• Ordu-Gölköy örne?i nedir?
• Ordu’da bir Mehmet Amca var. Ya?? 110’u geçmi?. Onun da beslenmesi tamamen do?al. As?l anahtar kelime do?al beslenme. Tarlada kendi yeti?tirdi?in ürünü yiyebilmek önemli olan. Bal?k ve Karalahana, o bölgenin do?al beslenme ?ekli.
•  
• “Ya?am boyu e?itime inanç” nedir? Bunu biraz açar m?s?n?z?
• Hayatta kalma ve ö?renme; sadece merakl? insanlar için de?il, herkes için zorunlu olan bir ya?am ilkesi veya felsefesi. Aktif i? ya?ant?s?nda bu böyle, emeklilikten sonra da böyle. Diyelim ki 60 ya??nda emekli oldunuz. Ömür beklentisi 80. Daha ya?amak için minimum 20 y?l?n var. Ömür beklentisi 90’l? ya?lara da ç?kabilir. Demek ki emeklilikten sonra daha 20 ile 30 y?l ars?nda bir ya?am süren var.
•  
• Emeklilikte sonra ömrün kalan süresi için ne yap?lmal??
• Her gün evinde oturarak m? geçireceksin bu süreyi? Geriye kalan ya? için ne yapman laz?m? Yeni hobiler edinmen, seni hayatta tutacak, seni hayata ba?layacak yeni bir ?eyler yapman laz?m. Yeniden ekonomik olarak aktif hale gelmen laz?m. Biliyorsunuz emekli maa?lar? 1000 lira civar?nda olan çok insan var ülkemizde. Emekli bir insan 1000 lirayla nas?l geçinebilir? Bu nedenle birçok insan emekli olduktan sonra çal??maya devam ediyor. Hayat, bir bak?ma sizi çal??maya zorluyor.
•  
• Son olarak eklemek istedikleriniz var m??
• ?u anda ya?l? nüfus oran? Türkiye’de %9,5 ve Türkiye ya?l? nüfusa sahip bir ülke. Bu oran 2040 ve 2050’lerde; %20’leri geçecek. Türkiye’de ya?l? nüfus 2050’de %27’lere kadar ç?kabilir. Bu ne demektir? Sokakta dola?an her 3 ki?iden birisi 65 ya? ve üstü demek! ?u anda ?sveç ve Norveç’te böyle. Avrupa ülkelerinde ya?l?l?k oranlar? %20’ler civar?nda. Türkiye’de artan ya?l? nüfus için devlet, onlar? aktif ya?am?n içinde tutacak, onlar? bir ?ekilde üretim faaliyetlerinin bir parças? olacak planlamalar yapmal?.