NEVZAT ÇA?LAR TÜFEKÇ?

Mu?la’n?n Mente?e ilçesinin De?tin köyünde, ormanl?k alan?n biti?i?inde ve çevrede bulunan 12 köyü olumsuz yönde etkileyecek olan çimento fabrikas? için ÇED Olumlu raporuna kar?? aç?lan davan?n bilirki?i ke?fi yap?ld?. Ke?if öncesinde fabrika önünde toplanan ve ke?if heyetinin geçece?i yol üzerine iki tarafl? s?ralanan köylüler, “De?tin Çay? Özgür akacak”, “Çimento fabrikas? istemiyoruz”, “Direne direne kazana??z” diye sloganlar att?. Ke?if s?ras?nda, çevre il ve ilçelerdeki ya?am Savucular? da De?tinliler’e destek verdi. ?kizköy Çevre Komitesi Üyeleri ile Milas 78'liler de De?tinliler'e destek verenler aras?ndayd?.

MUÇEP Mente?e Meclisi, De?tin Çevre Platformu ve Bay?r Çevre Komitesi ad?na haz?rlanan ortak aç?klamay?, çimento fabrikas?n?n önünde, De?tin Çevre Platformu üyesi Gamze Çetinkaya taraf?ndan okundu. Çetinkaya, Bugün burada tarihi bir gün ya??yoruz. Mu?la halk?n?n çimentocu ?irketler ile mücadelesi 30 y?ld?r sürmektedir,” dedi ve ilk mücadelenin 1993 y?l?nda Çimenta?’a kar?? verildi?ini, daha sonra 2006 y?l? ba?lar?nda ise ADOÇ?M’e kar?? verilmeye devam etti?ini dile getirdi.

De?tin Çevre Platformu Üyesi Çetinkaya, daha sonra süreci ve çimento fabrikas?na neden kar?? olduklar?n? ?öyle anlatt?: 

?lk mücadele 1993 y?l?nda verildi. Bay?r’da Çimento Ö?ütme ve Paketleme tesisi kurmak isteyen Çimenta? A.?. 03.12.1993 tarihinde bakanl?ktan ÇED Olumlu karar?n? alm??t?. Bu karara o zaman?n Mu?la Belediye ba?kan? Orhan Çak?r ba?ta olmak üzere Mu?la halk?n?n kar?? ç?kmas? sonucu çimento fabrikas? kurdurulmad?.

?kinci mücadele ADOÇ?M Beton San. ve Tic. A.? sahibi Cem SAK’?n 2005 y?l? sonu ve 2006 y?l? ba?lar?nda Bay?r ve De?tin ortak s?n?r?nda Teka?aç Mevkii’nde iki ay içinde 95,33 dönüm arazi sat?n al?p, Entegre Çimento Fabrikas? kurma giri?imiyle ba?lad?. ADOÇ?M’in sahibi CEM SAK 06.08.2006 tarihinde bakanl?ktan Entegre Çimento Fabrikas? ve 52 Maden Oca?? için ÇED Oluru al?r.

Buna kar?? De?tin Köy Muhtarl??? dava açar ve dava 06.03.2015 tarihinde köylüler lehine sonuçlan?r ve 1. ÇED iptal edilir. ?ptal karar? 18.02.2016 tarihinde kesinle?ir. 

Ç?MENTOCU ??RKET BO? DURMAZ

Bu arada çimentocu ?irket bo? durmaz. 1. ÇED Davas? sürerken Mu?la Çimento San. ve Tic. A.? ad?nda yeni bir ?irket kurar ve 2010 y?l?nda ayn? yer için ocak say?s?n? 13’e dü?ürerek yine ayn? firmaya haz?rlatt??? 2. ÇED ile bakanl??a ba?vurur. 25 Aral?k 2010 y?l?nda 2. ÇED Halk?n Kat?l?m Toplant?s? düzenlenir ve ba?ta De?tin köylüleri olmak üzere yöre köylüleri ve çevreciler 2. ÇED raporuna kar?? ç?karlar. Bay?r meydan?nda yürüyü? düzenlerler.

2.ÇED, 31 Aral?k 2014 y?l?nda onaylan?r. Karar belediyelere ve köylülere bildirilmez sadece Mu?la Valili?i ve Mente?e Kaymakaml???’na bilgi verilir. Kimsenin haberi olmad??? için herhangi bir itirazda bulunulmaz ve 2. ÇED kesinle?ir.  “Entegre Çimento Fabrikas?” amaçl? 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planlar?na kar?? da De?tin Muhtarl??? taraf?ndan dava aç?ld??? ve bu davay? da 2017 y?l?nda köylüler kazand??? için bu dönemde Çimentocu ?irket taraf?ndan çimento fabrikas? kurma giri?iminde bulunulmaz.

Rafta duran ve o zamana kadar kullan?lmayan 2. ÇED, iptal edilmi? imar planlar?n?n tekrar onaylanabilmesi için Dan??tay’da süren davada kullan?l?r ve Dan??tay taraf?ndan ÇED Olumlu raporu oldu?u için iptal edilmi? imar planlar? tekrar onaylan?r.

ÇED ?PTAL DAVASI AÇILIR

Çimentocu ?irket 2020 y?l?nda el de?i?tirmi? ve Mu?la Çimento A.?. bütün haklar?yla birlikte Kent Çimento’nun sahibi Cemal Karakurt’a sat?lm??t?r. Cemal Karakurt yeni sahibi oldu?u Mu?la Çimento A.?. ad?na fabrika projelerini haz?rlat?r ve 29 Aral?k 2021 y?l?nda çevrecilerin ve sivil toplum kurulu?lar?n?n kar?? ç?kmalar?na ra?men Mente?e Belediyesi’nden yap? ruhsat? al?r.

Çimento Fabrikas?na kar?? üçüncü mücadele 2021 y?l? aral?k ay?nda ba?lam??t?r. 25 Aral?k 2021 y?l?nda Mente?e Kent Konseyi, MUÇEP Mente?e Meclisi ve De?tin Çevre Platformu olarak S?n?rs?zl?k Meydan?’nda bas?n aç?klamas? yap?larak Mente?e Belediyesi’nin yap? ruhsat? vermemesi istenir. Ama Belediye 29 Aral?kta yap? ruhsat? verir.

2022 y?l? ocak ay?nda Belediye önünde eylem yap?larak belediyenin verdi?i yap? ruhsat?n?n iptali istenir. Daha sonra 2. ÇED Olumlu karar?n?n iptali için Mente?e Kent Konseyi, Akdeniz Ye?illeri Derne?i ve 8 köylü ad?na 27 Ocak’ta dava aç?l?r. Ard?ndan da De?tin Tar?msal Kooperatifi taraf?ndan 2. ÇED’in iptali için dava aç?l?r. Bunu Mente?e Belediyesi’ne kar?? aç?lan Yap? Ruhsat? ?ptal davalar? gelir.

Aç?lan 2. ÇED ?ptal davalar? bilirki?i a?amas?nda, hatt? bilirki?i harçlar? da yat?r?lm??ken süre aç?s?ndan ret edilir. Bunun üzerine Dan??tay’a ba?vurulur ve süre ret karar? bozdurularak davan?n yeniden görülmesi sa?lan?r. Bugün burada Ke?if a?amas?na gelen dava 13 ay önce aç?lan davad?r.

1.ÇED iki ayr? bilirki?i heyeti taraf?ndan incelenip olumsuz bulunmu?, mahkeme taraf?ndan da iptal edilmi?ti. 2. ÇED’in de ke?ifteki bilim insanlar? taraf?ndan olumsuz bulunulaca??na ve Çimento Y?k?m Projesinin durdurulaca??na inan?yoruz.

Ç?MENTO FABR?KASINA N?Ç?N KAR?I ÇIKIYORUZ?

1-Entegre Çimento Fabrikas? ve 13 Hammadde Oca??,  7751 dönümü kapsamaktad?r. ?zin verilirse 7656 dönüm orman alan? yok edilecektir.

2-Proje sahas?nda kalan ormanlar?n,  kuru ya da sulu derelerin aç?lacak 13 hammadde ocaklar? nedeniyle yok edilmesi ve de ocaklardan ç?kacak tozlar nedeniyle Kazan Göleti ve Bay?r yok olacakt?r. Derelerin, Baraj?n ve Göletin yok edilmesi demek, bu havzada tar?m?n bitirilmesi demektir. Ayr?ca Mu?la’y? besleyen su kuyular?n?n da suyunun bitmesi demektir.

3-Bu ormanlar köylülerin en önemli geçim kaynaklar?ndan biri olan Çam Bal? üretimi yap?lan Basral? Bal Ormanlar?’d?r ve bu tür ormanlar koruma alt?ndad?rlar. A?aç kesimi yap?lamaz, yak?n?nda kirletici bir tesis kurulamaz.

4-Çimento Fabrikas? yap?s? gere?i Gayri S?hhi, kirletici tesisler içinde birinci s?radad?r ve çal???rken ç?karaca?? toz ve yakt??? kömür nedeniyle çevre kirlili?i yaratacakt?r. ?klim de?i?ikli?inin en önemli nedeni olan Fosil yak?tlar? azaltmak için giri?imlerde bulunurken yeni bir fosil yak?t yakan kirletici bir tesise izin verilemez.

5-Çimento ruhsat sahas? içinde Zeytin A?açlar? vard?r ve Zeytin Kanunu gere?i en az 3 km mesafe içinde kirletici bir tesis kurulamaz.

6-Köylüler için en önemli geçim kaynaklar?ndan biri olan göbek mantar? bu bölgede yeti?mektedir ve ormanlar yok edilirse onlarda yok edilecektir.

7-Çimento fabrikas?n?n çal??mas? ile aç??a ç?kacak toz ve duman ba?ta kendi çal??anlar? olmak üzere do?rudan yöre köylülerini etkileyecek ve onlar?n sa?l???n? bozmas?n?n yan? s?ra tar?m ve hayvanc?l??? da bitirecektir.

8-Hammadde ocaklar? ile fabrika aras?ndaki malzeme al??veri?inin yan? s?ra fabrikada i?lenmi? ürünün al?n?p, sat??? s?ras?nda olu?acak ta??t trafi?i önemli bir çevre kirlili?i yaratacakt?r.

9-Do?adan hammaddenin ç?kar?lmas?, ta??nmas? ve üretim sürecinde fosil yak?t (kömür, fuel-oil, mazot vb.) yak?larak gerekli enerjinin üretilmesi ve ürün olarak çimentonun elde edilmesi a?amalar?nda, ba?ta sülfür oksitleri, nitrojen oksitleri, karbonmonoksit,  karbondioksit, toz ve partikül maddeler, uçucu organik bile?ikler, dioksin, furan, methan ve a??r metaller atmosfere at?larak soludu?umuz hava ve çevre kirletilir. Son ürün çimentonun kendisi de önemli bir kirleticidir. Çimento tozunda arsenik, kur?un, krom, kobalt, bak?r, nikel,  kalay, çinko, civa gibi metaller bulunur.

10-Çimento fabrikas? emisyonu hem organik hem de inorganik kimyasallar?n ve metallerin önemli bir kayna??d?r. Çimento fabrikalar?n?n bacalar?ndan sal?nan ve havay? kirleten küçük partiküller (PM10) ve (PM2,5)(tozdan daha küçük maddeler) hastal?klara (kanser, KOAH vb.) ve ölümlere neden olur. Bu tozlar ve zehirli gazlar sert esen rüzgârlar?n etkisiyle kilometrelerce uza?a ta??nabilmektedir. Her bir 50kg’l?k çimento torbas? için 25kg kömür yak?l?r. Yakla??k her bir ton toz çimento üretiminde bir ton karbondioksit aç??a ç?kt??? hesaplanmaktad?r.

11-Mu?la’daki 3 termik santral nedeniyle hava zaten kirlidir, üzerine yeni bir kirletici tesis kurulmas? yörede sa?l?kl? ya?amay? imkâns?z hale getirecektir.

12-?klim de?i?ikline neden olan sera gazlar?n?n %5-6’ s? çimento üretimi kaynakl?d?r.

13-Çimento Fabrikas? ve entegre hammadde ocaklar? nedeniyle ç?kan toz ve duman sonucu sa?l??? bozulan, tar?m? ve hayvanc?l??? biten köylü göçe zorlanacak ve i?siz kalacakt?r.

14-Bu nedenlerle Çimento Y?k?m Projesine kar?? ç?k?yoruz. Sa?l?kl? bir çevrede ya?amak bütün yurtta?lar?n hakk? ve çevreyi korumak ta ba?ta devlet olmak üzere, bütün yurtta?lar?n görevidir.

Bugün ke?if heyetinde bulunan bilirki?i heyetinin dava dosyas?na koydu?umuz uzman raporlar?n? gerekli özeni gösterip, hassasiyetle inceleyece?ine ve bilimin ?????nda, halktan yana karar verece?ine inan?yoruz.

NE DED?LER?

Ay?e Tatar(Esenköy sakini): Biz köy halk? olarak çimento fabrikas? istemiyoruz. Çimento fabrikas?ndan Ç?kan tozlar ve zehirli gazlar; bizim zeytinimize tarlam?zdaki sebze ve meyveye, ar?lar?n beslendi?i çam a?açlar?na, çevre köylerde ya?ayan insanlara ve hayvanlar?m?za zarar verecektir. Bizler çimento fabrikas?ndan dolay? kanser olmak istemiyoruz. Sa?l?kl? bir ya?am bizim hakk?m?z. 

Mükerrem Bozkurt(De?tin sakini): Mu?la’da ve yak?n çevremizde üç termik santral var. Bunlar a??r sanayi ve çevre kirlili?i yarat?yor, halk sa?l???n? tehdit ediyor. Çimento fabrikas? da ayn?. O da çevre zararl? bir sanayi kurulu?u. Meteorolojik alg?y? buras? kald?ram?yor. Bu sene buraya ya?mur ya?mad?. Çimento fabrikas?na kar?? 16 ayd?r mücadele ediyoruz. Mente?e Belediyesi ve Çevre ?ehircilik Bakanl??? bize destek olmad?, sahip ç?kmad?. Bu fabrika çal???rsa bu geni? ovadaki ye?il bitki örtüsü zarar görecek. Kanser olmak istemiyoruz. Fabrikan?n hammadde ihtiyac?n? kar??lamak için çevrede 13 oca?? var ve onlar da ayr?ca çevreye, do?aya zarar verecektir. Bu projeden vazgeçilmelidir.

Muzaffer Dö?eme(?kizköy çevre Komite Üyesi): Yeniköy Termik Santral?n?n ma?dur etti?i ?kizköy I??kdere mahallesinin sakinlerindenim. Nerede olursa olsun do?ay? korumak bizim insan olma görevimiz. Vah?i madencilik faaliyetleri; su kaynaklar?m?za, tar?msal arazilerimize, ormanlar?m?za, zeytinlerimize ve her türlü bitki örtüsüne zarar veriyor. Ya?ad???m?z yerler çöle döndükten sonra biz nerede sa?l?kl? ya?am sürebiliriz?

Atilla Kaç?kan(Bozarmut sakini):  Buras? ye?il do?an?n içinde bir yer. Çimento fabrikas? kuruldu?unda tozdan, ye?il bitki örtüsü zarar görecektir. Buradan ç?kan toz, rüzgar hareketlerinin de etkisiyle çevrede bulunan 9 köyün ya?am?na zarar verecektir. Bozarmut buraya, 6-7 kilometre. Tarlalar?m?zdaki ürünlerimiz bu çimento fabrikas?n?n do?aya sald?klar?yla olumsuz yönde etkilenecektir. Çimento fabrikas?n?n bacas?ndan ç?kan kimyasalalar ve fabrikadan yay?lan tozlar 10 kilometre yar?çapl? bir alan? etkileyecektir.

Sezayi Uyan(De?tin sakini): De?tin çay? Kazan Göletini besliyor. Çay?n kayna??ndan; ?eref, Esenköy ve De?tin içme suyu al?yor. Ala?ar’dan Bozarmut’a kadar tar?msal sulamada kullan?l?yor. K???n Kazan Göletini dolduruyor. Bahçeyaka, Bozarmut, Karakuyu ve Gölp?nar ovalar? bu göletten al?nan suyla sulan?yor. De?tin çay?, Bahçeyaka kuyular?n? besliyor. Yata?an ve Mente?e ilçeleri, içme suyu için bu kaynaklar? kullan?yor. Kazan göleti kenar?nda hammadde (kil ve kireçta??) oca?? bulunuyor. Ocaklardan yay?lan a??r metallerin De?tin çay?na ve kazan Göletine kar??mas? mümkün. Bu da insan, hayvan ve bitki sa?l??? için bir tehlike yarat?yor.

Haluk Özsoy(De?tin Çevre Platformu Üyesi): Çimento fabrikas?n?n 8 bin dönümlük alanda, hammaddesini sa?layaca?? 13 adet kireç ve kil oca?? bulunuyor. Çimento fabrikas?ndan çevrede bulunan 12 köy etkilenecek. ?irketin çevrede 52 oca?? var ve ÇED olumlu rapor alabilmek için bu say?y? 13’e dü?ürdüler. ?lerleyen süreç içinde bu 52 oca?? faaliyete geçirmeleri kaç?n?lmazd?r. Ocaklarda patlatmalar yap?lacak ve su kaynaklar?m?z bundan zarar görecektir. Orta ve uzun vadede su kaynaklar? kuruyacak veya yer de?i?tirecektir. ?çme ve kullanma suyu kaynaklar?m?z yok olacakt?r. Bu projenin kar??s?nday?z ve ilimizin bu do?a cenneti kö?esinde kirlilik yaratan, su kaynaklar?m?za zarar veren bir sanayi tesisi istemiyoruz.