Türk Tabipleri Birli?i Merkez Konseyi, Sa?l?k çal??anlar?n?n durumunun iyile?tirilmesi ile ilgili Meclise getirilen yasa teklifi ile ilgili aç?klama yapt? ve bunu hayal k?r?kl??? olarak nitelendirdi. Aç?klamada ?u ifadelere yer verildi: “2021 Aral?k’ta TBMM’de kabul edilip sonras?nda uygunsuz biçimde geri çekilen yasa tasar?s?, 14 Mart’ta Cumhurba?kan? taraf?ndan aç?klanan 5 vaat ve son olarak da sa?l?kta ?iddet ve malpraktis ile alakal?, etkili olmad??? a?ikar olan yasal düzenleme gibi geli?meler ya?and?. Aylard?r oyalama ve alg? yönetimi d???nda somut bir ad?m göremiyoruz. 07.06.2022 tarihinde TBMM’ye getirilen yasa teklifi de hayal k?r?kl?klar?m?za bir yenisini ekledi.”

TTB Merkez Konseyinin aç?klamas? ?öyle:

Sa?l?kta Dönü?üm Program? ile piyasala?an; hastaya mü?teri, hastanelere i?letme ve bizlere de köle gözüyle bak?lan Türkiye sa?l?k sistemi; pandemi ve krizlerin etkisiyle gittikçe t?kanmaktad?r. Sa?l?k sistemindeki t?kanm??l???n?n çözümü için ise sistemi gözden geçirip de?i?tirmek yerine; ya?ananlardan ders al?nmam??ças?na, çal??anlar?n üzerine daha fazla yüklenilmektedir. Çal??anlar?n ücretleri her geçen ay erirken çal??ma ?artlar? daha da zorla?maktad?r. Hekimlerin büyük ço?unlu?u yoksulluk s?n?r?n?n alt?nda ücret al?rken, her gün sa?l?k kurumlar?nda ya?anan kaos ortam?n? idare etmek zorunda kalmaktad?rlar. Dayan?lmaz hale gelen ko?ullar sonucu son iki y?lda binlerce hekim kamudan istifa etmi? ve yine binlercesi yurt d???na gitmektedir. Uzun süredir nitelikli sa?l?k hizmeti alamayan toplum; art?k hekim bulamamaktad?r.

Özlük haklar?m?z ve toplumun sa?l?k hakk? için Türk Tabipleri Birli?i olarak 2021 Ekim ay?nda ba?latt???m?z “Emek Bizim, Söz Bizim” eylem süreci boyunca 2021 Aral?k’ta TBMM’de kabul edilip sonras?nda uygunsuz biçimde geri çekilen yasa tasar?s?, 14 Mart’ta Cumhurba?kan? taraf?ndan aç?klanan 5 vaat ve son olarak da sa?l?kta ?iddet ve malpraktis ile alakal?, etkili olmad??? a?ikar olan yasal düzenleme gibi geli?meler ya?and?. Aylard?r oyalama ve alg? yönetimi d???nda somut bir ad?m göremiyoruz. 07.06.2022 tarihinde TBMM’ye getirilen yasa teklifi de hayal k?r?kl?klar?m?za bir yenisini ekledi.

Yasa Teklifinin Baz? Maddeleri Hakk?nda Bilgi Notu

03.08.2018 tarihinde Resmi Gazete'de yay?mlanarak yürürlü?e giren 7146 say?l? kanunla 5434 say?l? Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sand??? Kanunu’na ek 84. madde eklenmi? ve kamudan emekli olan tabip veya di? tabibi kadro ve pozisyonlar? esas al?narak emekli, adi malullük veya vazife malullü?ü ayl??? ba?lanm?? olup, ayl?klar?yla birlikte makam tazminat? ödenmesine hak kazanamam?? olan tabip ve di? tabiplerinden ilgili mevzuat?na göre uzman olanlara her ay emekli ayl?klar?yla birlikte ilave ödeme yap?laca??na dair düzenleme yap?lm??t?r. Yeni düzenleme ile ilave ödeme tutar?n? belirleyen gösterge rakamlar? uzman hekimler için 17.000 iken 26.000 hekimler için 13.000 iken 20.000 olarak yükseltilmi?tir.

Adli T?p Kurumu, t?p fakülteleri ve Sa?l?k Bakanl??? bünyesinde ek ödemelerin merkezi bütçeden kar??lanmas?na dair ilgili hükümlerde de?i?iklikler yap?ld?. Sa?l?k Bakanl??? bünyesinde yap?lacak ek ödemelerde sa?l?k kurulu?unun mali durumunun esas olmas?na dair kural de?i?tirilirken amaçland??? belirtilen “e?itli?in” ç?tas?n?n neye göre belirlenece?ine dair aç?kl?k getirilmedi.

2547 say?l? kanunun 58. maddesindeki de?i?iklikle ek ödeme matrahlar? yükseltilirken 209 say?l? kanunun ek-3. maddesinde de?i?iklik yap?l?rken sadece pratisyen tabip ve di? tabipleri yönünden katk?ya ba?l? olmaks?z?n yap?lacak ek ödeme oran? % 180’den %265’e yükseltilirken bakanl?k veya ba?l? kurulu?lar?n?n kadrosunda t?pta ve di? hekimli?inde uzmanl?k mevzuat?na göre di?er kamu kurum ve kurulu?lar?nda uzmanl?k e?itimi veya yan dal uzmanl?k e?itimi yapt?r?lanlar için de bu hükmün uygulanaca?? kabul edildi. Böylelikle t?p fakültelerine tahsis edilen az say?da Sa?l?k Bakanl??? ad?na t?pta uzmanl?k e?itimi alan hekimlere de ek ödeme yap?laca??na dair hüküm konuldu.

209 say?l? kanunun 5. maddesindeki “ek ödeme yap?labilir” ibaresi korunarak bu ödemenin yap?lmayabilece?ine dair örtük beyan de?i?tirilmemi?tir. Öte yandan “Her bir sa?l?k tesisinde ek ödemeye esas i?lemleri denetlemek üzere inceleme heyetleri olu?turulur” cümlesi eklenmi?, ancak “denetim” yetkisi verilen heyetin bile?imine ili?kin belirleme yap?lmad??? gibi sa?l?k hizmetinin niteli?ini art?rmaya yönelik bir de?erlendirme yap?lmas?ndan söz edilmedi?i de görülmektedir. Madde ile bu düzenlemeler Hazine ve Maliye Bakanl???’n?n “uygun görü?ü” üzerine Sa?l?k Bakanl??? taraf?ndan ç?kar?lacak yönetmeli?e b?rak?lm??t?r.

3359 say?l? yasan?n “Baz? sa?l?k personelinin atanmas?” ba?l?kl? ek madde 1’de düzenlenen aç?ktan atamalara ili?kin kuraya ili?kin usul ve esaslar ile bunlar?n Sa?l?k Bakanl???’ndaki atama ve yer de?i?tirmelerine ili?kin usul ve esaslar Sa?l?k Bakanl???’nca ç?kar?lacak yönetmelikle belirlenece?i düzenlemesi eklendi. T?pta ve di? hekimli?inde uzmanl?k e?itimi verebilme yetkisini belirleyen 2. f?kradan “Kamu kurum ve kurulu?lar?n?n uzman tabip, t?pta uzmanl?k mevzuat?na göre uzman, tabip, di? tabibi ve eczac? kadro ve pozisyonlar?na yap?lacak aç?ktan atamalar, aç?ktan atama izni al?nmaks?z?n mevzuatta öngörülen i?lemlerin tamamlanmas?ndan sonra gerçekle?tirilir ve bunlar?n yerle?tirilmeleri Sa?l?k Bakanl???nca s?navs?z ve kura ile yap?l?r” bölümü ç?kar?ld?.

Devlet hizmeti yükümlülü?ünü düzenleyen ek-3. maddedeki “veya ilgililerin talebi halinde 10.7.2003 tarihli ve 4924 say?l? Kanuna tâbi sözle?meli sa?l?k personeli” ibaresi yürürlükten kald?r?larak “Devlet hizmeti yükümlülü?ünü yapmakta olan personel bulunduklar? ilde 4924 say?l? Kanuna tabi sözle?meli sa?l?k personeli olarak çal??abilirler” hükmü eklendi.

4924 say?l? yasada sözle?meli olarak çal??abilecek hekim kadro say?s? da 22 binden 27 bine ç?kar?ld?.

2021 Aral?k Düzenlemesi ile Mevcut Yasa Teklifi Aras?ndaki Önemli Farklar

Aral?k 2021’de TBMM Genel Kurulu’nda oybirli?iyle kabul edilmesine ra?men TBMM ?çtüzü?ü’ne ayk?r? olarak komisyona çekilerek metinden ç?kar?lan teklifte, emekli pratisyen hekimlerin ilave ödeme tutar?n? belirleyen gösterge 13 binden 33 bine; uzman hekimlerin ise 17 binden 40 bine ç?kar?lacakken yeni yasa teklifi ile s?ras?yla 20 bin ve 26 bine yükseltilmi?tir. Ba?ka bir ifadeyle pratisyen hekim emekli ayl???nda 3.050, uzman hekim emekli ayl???nda 3.400 lira iyile?tirme yerine yeni yasa teklifiyle s?ras?yla 1.600 ve 2.100 lira iyile?tirme yap?lacak.

Ayn? zamanda, yeni teklifle 5510 say?l? yasan?n 4/C maddesine tabi olanlar?n da ek ödeme almas? sa?lan?rken önceki teklifin aksine çal??ma halinde ek ödemenin kesilece?ine dair hüküm korundu.

2018 y?l?nda oldu?u gibi kamudan emekli olmayan veya sosyal güvenlik mevzuat?ndaki de?i?iklikler nedeniyle bu haktan yararland?r?lmayan hekimler yönünden bir düzenleme yap?lmam??t?r. Böylelikle emekli hekimler aras?nda, sosyal güvenlik kurumu kaynakl? ayr?mc?l?k daha da artt?.

Aral?k 2021’deki düzenlemede pratisyen hekim sabit ek ödeme oranlar? %180’den %450’ye; uzman hekimlerin %335’ten %695’e, e?itim görevlilerinin %410’dan %770’e yükseltilecekti. Mevcut yasa teklifinde ise pratisyen hekimlerin sabit ek ödeme oran? %180’den %265’e yükseltildi. Örne?in; 3.773 lira olan pratisyen sabit ek ödemesi, Aral?k 2021’deki düzenlemeyle 9.000 lira civar?nda olacak iken, yeni yasa teklifiyle 5.000 lira gibi bir miktarda olacakt?r.

Yasa Teklifinin Geneli ve Baz? Maddeler Özeli Hakk?ndaki Görü?ümüz

Alt? ayd?r merakla beklenen düzenleme, hekimler ve sa?l?k çal??anlar?nda büyük ölçüde hayal k?r?kl??? yaratm??t?r. "Yetersiz de olsa olumlu ancak kapsay?c? de?il" diyerek ele?tirdi?imiz 2021 y?l?n?n aral?k ay?ndaki düzenlemeye göre birçok aç?dan daha geride bir yasa teklifiyle kar?? kar??yay?z. Üstelik aral?k ay?ndaki düzenlemede ödemeler sabit ek ödeme üzerinden artarken; mevcut yasa teklifinde ödemeler daha güvencesiz olan performans ve sözle?meli çal??ma üzerinden art?r?lmakta; mesai d??? çal??ma te?vik edilmektedir. Hekimlerin ve sa?l?k çal??anlar?n?n büyük ço?unlu?unun emeklili?e yans?yan tek ödeme iste?ine ra?men performansa dayal? ek ödeme ?srar? halen devam etmektedir.

Sabit ek ödemenin genel bütçeden kar??lanmas?yla birlikte mahsupla?ma olaca?? için performans ek ödeme art??? birçok sa?l?k kurumunda etkili olamayacakt?r.

Bilindi?i gibi mevcut mevzuatta da “t?bbi i?lem” ?öyle tan?mlanmaktad?r: “Hazine ve Maliye Bakanl???n?n uygun görü?ü üzerine Bakanl?kça ç?kar?lacak yönerge ile belirlenen ve genel t?bbi i?lemler puan?na esas olan i?lemler ile özellikli t?bbi i?lemler puan?na esas i?lemler.”

Yap?lan de?i?iklikte t?bbi i?lemin Sa?l?k Bakanl??? taraf?ndan belirlenmesine dönük bir de?i?iklik yap?lmam??t?r. Kald? ki performansa dayal? ek ödeme sisteminin sa?l?k hizmetine ve sa?l?k sistemine verdi?i zarar aç?k olmas?na kar??n bu hasar? gidermeye yönelen bir tutum da yoktur.

Aile hekimlerinin özlük haklar?yla ilgili herhangi bir düzenleme içermeyen yeni yasa teklifinde; e?itim aile sa?l??? merkezi ve e?itim aile hekimli?i birimlerinde görev yapan ö?retim üyeleri ile ö?retim görevlilerine kendi kurumlar?ndan da ödeme yap?labilmesine yönelik de?i?iklik yap?ld?. Bunun d???nda; 1219 say?l? kanunun geçici 9. maddesindeki sözle?meli aile hekimlerinin t?pta uzmanl?k s?nav? sonuçlar?na göre, merkezi yerle?tirmeye tabi olmaks?z?n, T?pta Uzmanl?k Kurulu’nca belirlenen esaslar çerçevesinde aile hekimli?i uzmanl?k e?itimi yapabilmelerine olanak veren geçici hükmün süresi 01.01.2020 tarihinde dolmu?tu. Yeni düzenlemeyle uygulaman?n 01.01.2029 tarihine kadar uzat?lmas? amaçland?.

Sözle?meli Aile Hekimli?i Uzmanl?k E?itimi (SAHU) ile mevcut pratisyen aile hekimlerinin e?itimlerine katk? sa?lansa da standart aile hekimli?i uzmanl?k e?itimi alan hekimlerle aralar?nda e?itim birimine yerle?medeki TUS ba?ar?s?, al?nan ücret, e?itim biti?inde uzman olarak ataman?n yap?ld??? yer gibi konularda adaletsizlikler içerdi?i gözlenmektedir. 

Sonuç olarak; ya?an?lan ekonomik kriz nedeniyle geçinemeyen hekimlerin ve sa?l?k çal??anlar?n?n emeklili?e yans?yan ücret art???, sa?l?kl? çal??ma ?artlar? talepleri yine sonuçsuz b?rak?lm??t?r. Önümüzdeki dönemde de sa?l?k çal??anlar?n?n geçinmekte çok zorlanacaklar? ortadad?r.

Türk Tabipleri Birli?i olarak hekimlerdeki en dü?ük ücretin yoksulluk s?n?r?n?n en az iki kat? olmas?n?, 7200 ek göstergeyi, tüm çal??an ve emekli sa?l?k çal??anlar?na insanca ya?ayacaklar? maa? verilmesini aylard?r talep ediyoruz. Ancak mevcut yasa teklifinden de görülmektedir ki hekimlerdeki en dü?ük ayl?k; temmuzda ücretlerimize yans?yacak enflasyon fark?na ra?men, yine yoksulluk s?n?r?n?n alt?nda kalacakt?r. Aylard?r beklememize ve taleplerimizi en yüksek sesle dile getirmemize ra?men akl?m?zla dalga geçen bu zay?f düzenlemeyi kabul etmiyoruz. Hakk?m?z olan? alana kadar eylemlerimize devam edece?imizi duyuruyoruz.