NEVZAT ÇA?LAR TÜFEKÇ?

Mu?la ?li, Milas ?lçesi, Tuzabat Mahallesi, Yargöçen Tepesi Mevkii civar?nda bulunan ve Demireller Tar?m Maden Pet. San. Tic. A? taraf?ndan ruhsat? al?nan 24,28 hektar alanda; boksit madeni ç?karma ve k?rma-eleme –y?kama tesisi kurma projesi için Mu?la Valili?i taraf?ndan verilen “ÇED gerekli de?ildir” karar?na kar??; proje yerine, 3 km uzakl?ktan daha yak?n mesafede zeytinlikler bulundu?u, yörenin en önemli zenginli?i ve geçim kayna?? olan çambal? üretimine zarar verece?i, projenin çevreye olumsuz etkilerinin olaca?? ileri sürülerek, yürütmesinin durdurulmas? ve iptali istemiyle Av. Ça?da? Yörüko?lu taraf?ndan 24 Tuzabatl? ad?na aç?lan davada; Mu?la 1. ?dari Mahkeme, itiraz yolu kapal? olmak üzere yürütmenin durdurulmas?na karar verdi.

?dari Mahkemenin karar?nda; “Dava konusu ÇED Gerekli De?ildir karar? verilen faaliyetin, ruhsat alan? ve alan?n yak?n çevresinin niteli?i, su kaynaklar?, biyolojik çevre, flora ve fauna, canl? türleri üzerindeki etkisinin neler oldu?u, söz konusu projenin etki alan?n nitelikleri ve özellikleri gözönünde bulunduruldu?unda, proje konusu faaliyetin önemli çevresel etkilerinin olup olmad??? ve proje için çevresel etki de?erlendirmesi raporu haz?rlanmas?n?n gerekli olup olmad??? hususlar?n?n tespiti amac?yla Mahkememizce yerinde ke?if ve bilirki?i incelemesi yapt?r?lmas?na karar verildi” denilerek, yapt?r?lan ke?if ve bilirki?i incelemesi sonucunda mahkemenin yürütmenin durdurulmas? karar?nda etkili olan 03/09/2021 tarihli bilirki?i raporunda belirtilen görü?lere at?fta bulunulmaktad?r.

B?L?RK??? GÖRÜ?LER?

Mu?la 1. ?dari Mahkemesinin yürütmenin durdurulmas? karar?nda, mahkeme heyetinin kanaatlerinin olu?mas?na etkili olan bilirki?i raporlar?nda yer alan görü?ler ?u ?ekildedir:  

Dava Konusu ??lemin Jeoloji Mühendisli?i ve Hidrojeoloji Aç?s?ndan De?erlendirilmesinde; Tuzabat Mahallesi yerle?iminin bulundu?u alanda ve güney k?s?mlar?nda s?? kuyular ve ayr?ca sulama amaçl? sondaj kuyular? mevcuttur. Yak?n civarda Beyp?nar? isimli menba bulunmaktad?r. Koza?aç ve Tuzabat Mahallelerinin içme ve kullanma suyunu temin amaçl? tahsislidir. Tuzabat’ta olsun Beçin’de olsun kullanma ve zirai amaçl? muhtelif ?ah?s kuyular? mevcuttur. Proje sahas? bu kuyular?n beslenme sahas?nda kalmaktad?r. Bu aç?dan “Çevresel Etki De?erlendirmesi (ÇED) Gerekli De?ildir” karar?n?n uygun olmad??? görü? ve kanaati olu?mu?tur.   

Dava konusu ??lemin Maden Mühendisli?i Aç?s?ndan De?erlendirilmesinden; Dava konusu alan?n bulundu?u yer, özel çam a?açlar?n? bar?nd?ran orman vasf?ndad?r. Özellikle ar?c?l?k yapan, meyve bahçeleri olan, zeytincilik yapan, tar?mla u?ra?an yöre halk?, dava konusu alanda boksit oca?? i?letilmesini istememektedir. Orman?n muhafazas?ndaki kamu yarar?n?n, dava konusu alandaki madencilik faaliyetlerinin yürütülmesindeki kamu yarar?ndan daha üstün geldi?i kanaati olu?turmu?tur.

Dava Konusu ??lemin Biyolog Aç?s?ndan De?erlendirilmesinden; Flora aç?s?ndan; bölgenin bitki örtüsünde(Pinus brutia) k?z?lçam orman? ve maki toplulu?unun hakim oldu?u görülmü?tür. Yöre halk? taraf?ndan bölgede bulunan k?z?lçam a?açlar?n?n çambal? için basra böce?i bar?nd?rd??? belirtilmi?tir. Basra böce?i, ya?am?n?n 2. evresinden sonra çam a?ac?n?n özsuyu ile beslenmeye ba?lar. Basra böce?i taraf?ndan salg?lanan bal çi?i, bal ar?lar? taraf?ndan al?n?r. Biyolojik çe?itlili?in ve ekolojik dengenin korunmas? aç?s?ndan “Çevresel Etki De?erlendirmesi (ÇED) Gerekli De?ildir” karar?n?n, biyolojik aç?dan uygun olmad??? görü? ve kanaatine var?lm??t?r.

Dava Konusu ??lemin Orman Mühendisli?i Aç?s?ndan De?erlendirilmesinden; Ruhsat alan?n?n geni?letilmesi ve k?rma-eleme-y?kama tesisi yap?lmak istenilen sahalar ve çevresi de büyük ölçüde basral? ormanlarla kapl?, ar?c?l?k yap?l?p bal üretilmektedir. Dava konusu yerdeki projelerin uygulanmas? sonucu, orman bütünlü?ü bozulacak, ekosistem zarar görecek, peyzaj bozulmas? ve görüntü kirlili?i olacak, ya???lar topra?a düzenli aktar?lamayacak, su ve toprak rejimi olumsuz etkilenecektir. Orman yang?n riski artacakt?r. Basral? a?açlar azalaca?? ve kalanlar da olumsuz etkilenece?i için bal üretimi azalacakt?r. “ÇED gerekli de?ildir” karar?n?n, bu aç?dan uygun olmad??? görü? ve kanaatine var?lm??t?r.

Dava Konusu ??lemin Ziraat Mühendisli?i, Tar?msal Üretim Aç?s?ndan De?erlendirilmesinden; Mahkeme ke?finde dava konusu K?rma - Eleme - Y?kama Tesisi yap?lmas?n?n planland??? alan?n orman vasf?nda oldu?u belirlenmi?tir. K?rma - Eleme - Y?kama Tesisi alanlar?n?n çevresinin zeytin ?eklinde “Dikili Tar?m Arazisi” vasf?nda olmas?, 5403 Say?l? kanuna göre bu alanlar?n tar?m d??? olarak kullan?lamayaca??n? hüküm alt?na almaktad?r. Bu ba?lamda hem dikili alanlar?n yo?unlu?u hem de tar?msal bütünlükten dolay? söz konusu alanda K?rma - Eleme - Y?kama Tesisi yap?lmas?n?n tar?msal bütünlü?ü bozaca?? dü?ünülmektedir. Sonuç olarak “ÇED Gerekli De?ildir” karar?n?n uygun olmad??? kanaatine var?lm??t?r.

Dava Konusu ??lemin Çevre Mühendisli?i Aç?s?ndan De?erlendirilmesinden; Faaliyetin gerçekle?mesi halinde, gerek tesisten gerekse a??r tonajl? araçlar?n faaliyetlerinden kaynakl? trafik yükü ve toz olu?umu kaç?n?lmazd?r. Kurulacak tesisin yerle?im alanlar?na mesafesi oldukça yak?nd?r. Olu?acak kirletici tozlar, yerle?im alanlar?na ve insan sa?l???na zarar verecektir. Dava konusu yerin, tar?msal faaliyetlere, zeytincilik alanlar?na, çam bal? üretimine, yerle?im mesafelerine, su kaynaklar?na yak?nl??? göz önüne al?narak, "Çevresel Etki De?erlendirme Gerekli De?ildir" karar?n?n, çevre mühendisli?i aç?s?ndan uygun olmad??? görü? ve kanaatine var?lm??t?r.

?T?RAZ YOLUNU DA KAPATAN KARAR

Mahkeme karar?n?n son bölümünde ?u ifadelere yer verildi: “Olayda i?leme konu projeye ili?kin k?rma - eleme - y?kama tesisinin planland??? alana 3 km’den daha yak?n mesafede verimli zeytinlik alanlar bulundu?u ve söz konusu tesiste zeytinliklere zarar vermeden, toz ve duman ç?karmayacak ?ekilde faaliyette bulunulmas?n?n mümkün olmad???n?n anla??ld???, ayr?ca gerek bu bak?mdan gerekse de yak?ndaki orman alanlar?, su kaynaklar? di?er çevresel etmenler yönünden dava konusu i?leme dayanak te?kil eden proje tan?t?m dosyas?n?n eksik ve yetersiz oldu?u hususlar?n?n, bilirki?i raporuyla ortaya konuldu?u, bu takdirde yukar?da an?lan 3573 say?l? Kanun uyar?nca zeytinlik sahalar?na 3 km'den daha k?sa mesafede kurulmas? mümkün olmayan tesislerden olan ve çevreye olumsuz etkileri bilirki?i raporu ile ortaya konulan uyu?mazl?k konusu ‘IV. Grup Maden (Boksit) Oca?? Alan Geni?letilmesi ve K?rma - Eleme - Y?kama Tesisi’ projesi için verilen 04/03/2021 tarih ve 202142 say?l? ‘Çevresel Etki De?erlendirmesi (ÇED) Gerekli De?ildir’ karar?nda, hukuka uyarl?k bulunmad??? sonucuna var?lm??t?r.

Öte yandan, uyu?mazl??a konu projenin faaliyete geçmesi halinde çevreye ve özellikle zeytinlik sahalara olan olumsuz etkisi göz önüne al?nd???nda dava sonuçlan?ncaya kadar i?lemin uygulanmaya devam etmesi hâlinde, telâfisi güç zararlar do?abilece?i aç?kt?r. Aç?klanan nedenlerle; hukuka ayk?r?l??? aç?k olan dava konusu i?lemin; uygulanmas? halinde telafisi güç zararlar do?abilece?inden 2577 Say?l? Kanunun 27'nci maddesi uyar?nca teminat al?nmaks?z?n yürütülmesinin durdurulmas?na, ayn? Kanunun 20/A maddesinin 2'nci f?kras?n?n (e) alt bendi uyar?nca itiraz yolu kapal? olmak üzere, 26/10/2021 tarihinde oy birli?iyle karar verildi.”

Mu?la 1. ?dari Mahkemesinin karar?; Tuzabatl?lar ve ar?c?lar taraf?ndan sevinçle kar??land?. Yürütmenin durdurulmas? için dava açan Av. Ça?da? Yörüko?lu da, ?dari Mahkemenin karar?n?n, ?u anda devam eden ve bundan sonras? için aç?lacak davalarda emsal olu?turabilecek bir karar oldu?unu söyledi.