KADR?YE BAK?? K?NGBE?L / Yazar ve Sosyal Hizmet Uzman?

       Geçenlerde Kanada CTV kanal?n?n ünlü ak?am haberleri sunucusu Lisa LaFlamme’in yay?nlad??? bir videoyu izledim. ??inden at?lan 58 ya??ndaki ödüllü ve ba?ar?l? gazeteci üzgün, “yapacak daha çok ?eyim vard?,” diyor. Tüm dünya, onun beyazlayan saçlar?n? art?k boyamad??? ve ya?l? göründü?ü için i?ten at?ld???n? konu?uyor. Ekranlarda kad?n yüzlerinin erkenden emekliye ayr?ld???, ya?l? erkeklerin “olgun ve güven veren” yüzleri ile çok uzun süre mesleklerini yapabildikleri tüm dünyan?n gerçe?i.

     Aç?k ki kad?na yönelik ya? ayr?mc?l???, cinsiyet ayr?mc?l???n?n pe?inde dörtnala ko?turuyor. Estetik ve kozmetik sektörünün, medya ve sosyal medya katk?s?yla dayatt??? idealize güzellik kal?b?n? takmamak, kad?nlar aç?s?ndan art?k cesaret i?i.

     Ama ?unu hemen teslim edelim; ya? ayr?mc?l??? (ageism) kad?n- erkek fark? gözetmeksizin, bütün ayr?mc?l?klar aras?nda toplumsal olarak en yayg?n kabul gören ayr?mc?l?k türü. Ya?l? insanlara, ya?l?l??a kar?? kal?pla?m?? önyarg?lar?n tetikledi?i ayr?mc?l?k, erkekleri de kaps?yor.

Milyonlarca ya?l? birey, asgari ücretin de çok alt?nda maa?larla, ba???larla dilenci gibi ya?amaya itiliyor. Ticari araç kullanma yasa?? gibi, mal-mülk satarken ak?l sa?l??? raporu isteme gibi, salg?n olunca aylarca eve hapsetme gibi resmi düzenlemelerle vatanda?l?k haklar? ellerinden kolayca al?nabiliyor.  Kentler ya?l?lar?n da kullanabilecekleri ?ekilde düzenlenmiyor; sosyalle?meleri, bilime, sanata, teknolojiye ula?ma yollar? kapal?. Çirkin, aciz, bencil, huysuz, i?e yaramaz ve daha nice ak?l almaz yaftalarla a?a??lan?yor, toplumsal hayat?n d???na itiliyorlar.

     Sanki ya?lanmak, do?du?umuz andan itibaren hepimizin ya?ad??? bir durum de?ilmi?; sanki uzun ya?amak hepimizin murad? de?ilmi? gibi, sanki ya?lan?nca ba?ka biri oluyormu?uz gibi,  sanki ya?l?lar özellikleri ayn? olan homojen bir grupmu? gibi; bizi ya?ad???m?z y?llardan utanmaya zorlayan bir damar var toplumda. Ve bu damar aç?kt?r ki, art?k eme?ini sömüremeyece?i, sava?lara gönderemeyece?i insanlar? toplum d???na itme, onlara ucuz bir ölüm yolculu?u haz?rlama çabas?ndaki kapitalist sistemin zihniyetinden beslenmekte. Oysa insan ya?am?, do?umdan ölüme kadar ayn? de?ere sahiptir. Toplum çocuk, genç, ya?l? hepimizin bütünüdür. Ne çocukluk yeti?kinli?e, yani eme?in sömürüsüne haz?rl?k olarak tüketilecek bir ya?am dilimidir ne de ya?l?l?k ölüme giden yolun haz?rl???d?r. K?saca, ya? ayr?mc?l??? do?al de?il, sömürü toplumunun politik bir tercihidir.

     ?nsanlar?n ba?ar?s?n? veya ba?ar?s?zl???n?, de?erli veya de?ersiz olu?unu hücresel metabolizmalar?n?n h?z?na göre s?n?fland?rmak saçmal?ktan ibarettir.

     Ancak, genç toplum sevdal?s? sömürü düzeni burada da derin bir kriz ya?amaya ba?lam??t?r. Tüm dünyada, özellikle refah ülkelerinde demografik e?ilim toplumun ya?lanmas?d?r. Örne?in bugün Almanya’da 15- 25 ya? aras? genç nüfus sadece 8,3 milyon yani toplumun yüzde onu iken, 65 ya? ve üzeri nüfus 18, 44 milyondur.

     Türkiye genelinde yüzde 9,5 olan 65 ya? üstü vatanda? oran? ilçemiz Datça’da yüzde 29’a ula?maktad?r. Genç nüfus oran? ise yüzde 24’le ülke genelinin oldukça alt?ndad?r.

     Öyleyse toplumun, üretimden bilgi eri?imine, kentle?meden sa?l?k sistemine, sosyal hayattan kültür ya?am?na kadar bütün yap?s?n?n de?i?imini, bu demografik yap?ya göre düzenlenmesini istemeliyiz. Herkesin tüm vatanda?l?k haklar?na ve kenti kullanma hakk?na e?it olarak eri?mesi sa?lanmal?d?r. Aç?kt?r ki, yerelde bu konuda yap?lacak çok ?ey var.

7 EYLÜL ÖZBEL KAFE BULU?MASI

     Bu anlamda 7 Eylül Çar?amba günü, 19.30 da, Özbel Kafede yap?lacak bulu?ma, ya?l? genç hepimiz için iyi bir f?rsat. Uzman Hocam?z *Özgür Arun ile hem ya?l?l???n sosyolojisi ve ya? ay?r?mc?l??? üzerine konu?mak, hem de Datça’da ya?lanman?n ayr?cal?klar?, sorunlar? ve çözüm önerileri üzerine sohbet etmek olana??m?z var.

 (*) Akdeniz Üniversitesi Ya?l?l?k Bilimi Bölünde Asistan profesör ve SENEX Ya?lanma Çal??malar? Derne?i Ba?kan?