NEVZAT ÇAĞLAR TÜFEKÇİ

Güllük körfezi deniz dibindeki ve deniz eko-sistemine hayat veren deniz çayırları; Güllük körfezine yapılmak istenilen Kıyıkışlacık Maden Yükleme Limanı ile  Yakamoz yat Limanı ve çekek yeri Projesinden dolayı tehlikede… Bugün (21 Şubat), Güllük Körfezi dayanışması tarafından zoom ürerinden düzenlenen toplantıda deniz çayırlarının önemine değinildi, Güllük Körfezinde yapılmak istenilen ve deniz kirliliği yaratan yatırımlardan dolayı bu önemli bitki türünün tehlike altında olduğu belirtildi. 

Toplantıda 274 kişinin vekaletiyle, Kıyıkışlacık Maden Yükleme Limanının ÇED raporunun iptali için dava açan Av. Bora Sarıca da hazır bulundu. Av. Sarıca hukuki süreçle ilgili bilgiler verdi.

Toplantıda konuşan Deniz Biyologları, deniz ekosistemi için deniz çayırlarının önemli bir bitki türü olduğunu ve denize oksijen veren çok önemli bir kaynak olduğunu ifade ettiler.

Körfeze yapılacak liman ve çekek yerinin yaratacağı kirlilikle, bu bitki türlerinin yok olacağını öne süren uzmanlar; bu yatırımlar gerçekleştiği takdirde, Güllük körfezinin, deniz ölümü gerçekleşen Aliağa körfezine döneceğini ve bu nedenle Güllük körfezinde kirlilik nedeni olacak yatırımların yapılmamasının gerektiğine dikkat çektiler.

Deniz çayırlarının dağılımını gösteren Türkiye kıyılarında deniz çayırlarının yayılımları ha olarak belirtilmektedir. Bu belirlemelere göre Güllük körfezinde deniz yaşamını canlı kılan deniz çayırların bulunduğu alan 251,63 Hektar. Bu önemli alan, Güllük körfezinin idam fermanı olan yatırımlarla yok olacak; bu bölgeyi dinlenme yeri olarak seçenlerin de huzuru kalmayacaktır…

Deniz çayırlarının önemiyle ilgili bir yazıyı sizlerle paylaşıyorum…

xxx

Deniz Çayırları (Posidonia Oceanica) Neden Önemlidir?

1- Ekolojik Katkı
Birincil üretici: Tropikal ormanlardan daha fazla organik madde üretirler.
Besin kaynağı: Besin zincirinde en üst sıradadırlar.
Biyoçeşitlilik bakımından kilit ekosistem: Farklı yüzlerce omurgasız ve alg türüne ev sahipliği yapmaktadırlar.
Suyu oksijence zenginleştirirler: Her gün her metrekare için 10 Litrenin üzerinde oksijen oluştururlar.
Hayvanları predatörlerden koruma: Yaprak sürgünleri altında barınak teşkil ederler.

2- Sedimente katkısı
Su hareketinin azaltılması: Güçlü akıntı ve dalgaları şiddetini azaltırlar.
Yumuşak zeminlerin stabilizasyonu: Akıntı ve dalgalarla birlikte su kolonunda oluşan askıda katı maddeleri bünyelerine alarak suyu berraklaştırırlar.
Plajlarda erozyona karşı mücadele: Ölü yaprakların littoral zonda birikimi sayesinde bariyer görevi görürler.

3- Ekonomik katkı
Yumurtlama ve üreme alanları: Balıkların ve krustaselerin/eklem bacaklıların yumurtlama ve üremeleri için ortam habitat görevi görürler.
Çok sayıda tür için yaşam alanıdır: Ekonomik balıklar için barınak teşkil ettiğinden sürdürülebilir balıkçılık faaliyetlerine katkı sağlarlar.

Deniz Çayırı Yatakları Niçin Kayboluyor?

1- Kıyı gelişimi: Kıyı rekreasyonları, liman inşaatları ve kirlilik tarafından tehdit altındadırlar.

2- Kentsel ve endüstriyel atıklar: Evsel ve endüstriyel atıkların denize deşarj edilmeleri nedeniyle fotosentezde kullanacağı su kolonundaki ışıktan faydalanamazlar.

3- Mekanik hasar: Balıkçı trolleri veya tekne çapalarının dipte sürütülmesiyle kökleri sökülür.

4- Besin tuzu artışı: Kentsel aktiviteler, tarım faaliyetleri ve balık yetiştiriciliğinin sebep olduğu besin tuzu konsantrasyonlarındaki artış sebebiyle yapraklarının üzerini kaplayan epifitik alglere karşı hayatta kalma rekabetine girer.

Türkiye Kıyılarında Deniz Çayırı Yatakları Çalışması

Akdeniz, Türkiye, deniz çayırı yataklarının gelişimi açısından olağanüstü koşullar sağlamaktadır.

İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi ve ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü işbirliğinde Gökçeada ve Mersin’de yapılan çalışmalar bu çayırların önemini ortaya koymaktadır.
Mersin deniz çayırlarının kuzey-güney uzantısının sınırlarına karşılık belirli bir öneme sahiptir. Türün coğrafik dağılımının sınırları yaz mevsiminde yüksek su sıcaklığı ile ilişkilidir. Gökçeada’da deniz çayırların Karadeniz’den gelen düşük tuzluluktaki akıntıların ve Akdeniz’den gelen yüksek tuzluluktaki akıntıların etkisi altındadır.

Akdeniz’de Deniz Çayırlarının Korunması İçin Eylem Planı!

Barselona Kongresi’nde akit taraflarca 1999’da kabul edilen Eylem Planının hedefleri;

*Deniz çayırlarının korunması ve yönetimi için önlem alınması,
*Littoral ekosistemlerin kilit bileşenleri olan deniz çayırlarının gerilemesine karşı mücadele etmek,
*Karakteristik bölgelerde deniz çayırlarının korunmasını sağlamak.
Bu eylem planının uygulanması UNEP/MAP-RAC/SPA tarafından sağlanmaktadır.

MedPosidonia Projesi

Total Corporate Foundation tarafından sağlanan finansal destek sayesinde 3 yıllık bir sürede (2006-2009) Cezayir, Libya, Tunus ve Türkiye’de deniz çayırlarının incelenmesi, haritalanması ve envanter toplanması için alt bölge projesi gerçekleştirilmiştir. Projenin hedefi, seçilen bölgelerde deniz çayırlarının varlığı ve gelişimi/gerilemesi hakkında bilgi toplamak ve ulusal katılım gruplarına eğitim vererek gelecekte bu görevlerin sürdürülmesini hedeflemektedir.

Posidonia oceanica (Linnaeus) Delile

Genel isimleri: Seagrass (En), Deniz çayırı (Tr)

Dağılım: Ege ve Akdeniz’in endemik deniz fanerogamlarıdır.

Habitat: Kıyısal bölgenin zemininde geniş yataklar oluştururlar. Sıklıkla kum gibi yumuşak yüzeylerde, bazen de çamurlu yüzeylerde bulundukları gibi kayalık deniz yüzeylerinde de görülürler. Kuvvetli ışığa gereksinim duyduklarından büyümesini sınırlandıran faktörler arasında suyun berraklığı ve derinliği gelir. Genel olarak 30-35 m derinliklere kadar dağılım gösteren bu bitkiler, su berraklığı arttığında 40 m’ ye kadar ulaşabilirler. Stenohalindirler ve nehir ağzı yakınlarında kaybolurlar ve tatlı su bölgelerinde tamamen yok olurlar. Deniz çayırlarının dökülen yaprakları dalgalar tarafından yuvarlanarak kum taneleriyle karıştıklarında kahverengimsi yumuşak top formunda sahillerde bulunabilirler.

Yaşamı: Çok yıllık rizomları tarafından vejetatif üreme görülür. Çiçeklenme ve meyve oluşumu nadirdir.

Boyutları: Deniz çayırlarının yaprakları 30 cm ve üzeri uzunluktadır ve yaklaşık 1 cm genişliğindedir.

Morfolojisi: P. oceanica çayırları Akdeniz ve Ege Denizi’ndeki en önemli birincil üreticilerdir. Rizom adı verilen köklerden ve yapraklardan oluşmuşlardır. Rizomlar, yatay veya dikey olarak zeminde gelişim gösterir. Deniz çayırları kıyı boyunca uzanan önemli ekosistemler olarak kabul edilirler. Akdeniz’in temel biyoçeşitlilik rezervuarı olan P. oceanica diğer birçok tür için barınak görevi görür. Hidrodinamik güçler (dalgalar, akıntılar) bu çayırları zayıflatır.

Deniz çayırları, Türk Deniz Hukukunca mevcut Eylem Planı ile korunmaktadır. Ancak, kıyı yapılanması, galsama ağları, dip trolü, çapalama, kirlilik ve bulanıklık sebebiyle gerileme göstermektedirler.

DENİZ ÇAYIRLARI (Posidonia oceanica) AKDENİZ’İN ÖNEMLİ BİR ENDEMİK TÜRÜDÜR

Deniz çayırları ve oluşturdukları ekosistem 1950’lerden beri gerek ekolojik önemleri gerekse içerdiği zengin biyoçeşitlilik nedeniyle pek çok çalışmaya konu olmuştur. Başlangıçta genellikle Posidonia oceanica’nın biyolojisi, ekolojisi ve üremesine odaklanmış olan çalışmalar son zamanlarda artan tehditlere bağlı olarak türün ve yaşam alanının korunmasına yönelik araştırmalara yönelmiştir. Günümüzde bu tür ortam kalitesinin izlenmesi amacıyla biyoindikatör olarak da kullanılmaktadır (Dural ve diğ. 2013).

Sağlıklı Deniz Çayırları çeşitli omurgasız türlerinden balıklara kadar barındırdığı pek çok organizma ile iyi bir ekolojik dengenin göstergesidir.

Deniz çayırlarını oluşturan Posidonia oceanica (L.) Delile uzun yıllar yaşayan ve denizel ortamda zemin altında uzanan köklerinden beslenen bir çiçekli bitki türü olup denizel ortamda bulunan sınırlı çiçekli bitki türlerinden biridir. Çiçekli bitki olduğu için çiçeklenme ve meyveleri görülür. Bunlar ilkbaharda çiçek açarlar ve tüm çiçekli bitkiler gibi meyve verirler. Kök, gövde ve yaprak şeklinde ayırt edilebilen farklılaşmış vücut bölümlerine sahip olan bu bitki deniz ortamında günışığında yılda metrekare başına 5000 litrenin üzerinde oksijen üretim kapasitesine sahiptir ve bu özelliği ile denizlerin akciğerleri olarak anılırlar (Dural ve diğ. 2013). Bunun yanı sıra oluşturduğu geniş deniz çayırları içinde pek çok denizel organizmaya yaşam ortamı sağladığı için de önemli bir habitattır.

Kaynak: https://tudav.org/calismalar/denizel-biyocesitlilik/deniz-cayirlari/