Dr. Kaan ÖZALPAY

Adnan Menderes Üniversitesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Anabilim Dalı

(Manşet Fotoğrafı: John Forbes Nash)

Ortalama olarak, çocukların yalnızca yüzde 2’si üstün zekâlı olarak tanımlanır. Çevremizdeki her şeyin bir bedeli olduğu gibi üstün zekâlı olmanın da bir bedeli olmalıdır. Size John Forbes Nash’ten bahsedeceğim; parlak bir matematikçi ve insanlık tarihindeki en ünlü beyinlerinden biri. Ekonomiden geometriye kadar her şeyi etkileyen çoklu denklemlerden ve matematiksel buluşlardan sorumludur. Dahi bir entelektüel ve dahi matematikçi olmasının yanı sıra, tüm yetişkin hayatı boyunca şizofreniden mustaripti. Bu rahatsızlığını biraz daha ilginç kılan şeylerden birisi de ailesiydi.

Nash'in her ikisi aynı isimde olan, John adında iki oğlu vardı. Bu oğullardan biri iş hayatında iyi bir kariyere sahipti ancak bunun dışında ham IQ ve entelektüel yetenek açısından oldukça ortalamaydı. Kesinlikle ortalamanın biraz üzerindeydi ama bir dahi değildi ve çoğu insan gibi çoğunlukla normal bir hayat yaşamaya devam etti.

Diğer oğul ise babasına çok benziyordu ve tıpkı babası gibi ödüllerle çevresi bezenmiş ünlü bir matematikçi ve satranç oyuncusu oldu. Genç yaştan beri zeki ve yetenekli olarak tanımlandı. Ruh sağlığı açısından da tıpkı babası gibiydi. O da şizofreni ve diğer akıl sağlığı sorunları ile mücadele etti.

Pek çok durumda akıl sağlığı ile deha arasında yadsınamaz bir bağlantı vardır. Hepimiz, bazı spesifik alanlarda gerçekten parlak olan ancak herhangi bir sosyal beceriden yoksun ve iletişim kurmayı veya normal hayatlar yaşamayı imkansız bulan aptal-bilginleri biliyoruz. Örneğin; Albert Einstein, geceleri eve dönüş yolunu bulmakta zorlanan garip bir kişiydi. Einstein'a bakıldığında, onda bir sorun olduğu hep anlaşılıyordu. O kadar tuhaf giyiniyordu ki, her zaman darmadağınık görünüyordu (saçlarından da hatırlarsınız).

Alanlarındaki profesyonellerin ilk % 1'i haline gelen ancak aynı zamanda sosyalleşme, iletişim kurma veya zihinsel sağlık sorunlarından mustarip olma konusunda sıkıntı yaşayan, dahi düzeyindeki kişilerin uzun bir listesi var. Bu bize şunu sordurtuyor; ortalama insanlardan farklı sergilediğimiz davranışlar zaman zaman akıl sağlığımızda bozukluk olarak yorumlanmakta. Peki, bu (her zaman olmasa da bazı durumlarda) gerçekten de hastalık mı yoksa aramızdaki farklılıklar mı? Bu çeşitlilik olmasaydı dünyada bu kadar renk olur muydu?

İşte akıl sağlığı sorunları olan bazı dâhilerden de örnekler vereyim ve bu sorunun cevabını siz verin…

Churchill: Bipolar Bozukluk

Abraham Lincoln: Depresyon

Michel Angelo: Otizm

Isaac Newton: Bipolar bozukluk ve Otizm

Lev Tolstoy: Depresyon