MEHMET ERDAL/DATÇA

     “Ben Özgür Dönmez. 2007 yılından beri Datça'da yaşamaktayım. Daha önce bu araziye yakın bir yerde evim vardı. Bu arazinin Devlete ait olduğunu biliyordum. Ülkemizdeki ekonomik durumlardan dolayı hükümetimizin böylesi projelere, yani Lavanta, tıbbi ve aromatik bitkilerin yetiştirilmesine destek verdiğinden de haberim vardı. Bir proje kapsamında bunların üretimini yapabilmek amacıyla burasını kiralamak için Milli Emlak'a başvurdum.” diyerek açıklama yapmaya başladı, Özgür bey.

     Bizi, buraya, Datça Yerel Tohum Derneği ve Datça Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı Zeki Karacan “Devletten kiralanan 21 dönümlük bir arazi üzerinde kooperatif ortaklarından bir üretici ile birlikte Lavanta üretimine başlanacak” diyerek, davet etti.

     Bulunduğumuz yere, Datça Devlet Hastanesine varmadan sağa dönen toprak yoldan ilerleyerek ulaştık. Özgür bey, bulunduğumuz yerin tapuda Karamacar olarak adlandırıldığını söyledi.

     Milli Emlak'tan, şimdilik, 10 yıllığına kiralanan bu yerin çevresi tel örgülerle çevriliydi. Yamaç bir konuma sahip olduğu için bir greyder ile kademelendirilmişti. Taşlık ve kızıl bir toprağa sahipti.

     Son yağan yağmurlardan önce dikim işleminin yapıldığını, öğrendik. Anlatılanlara göre on-on beş bin civarında lavanta, beşer yüz tane de papatya, kekik ve adaçayı fidanı dikiliydi.

     Milli Emlak'tan kiralanan bu arazinin toplam 21695 m2 idi. Kiralama yapılmadan önce fundalık bir yermiş. Atıl vaziyetteymiş. Milli Emlak, başvuru üzerine, burasının kiraya verilebileceğini söylemiş. Yalnız, siz, kendiniz takipçisi olun, demiş. Bu başvuru 2 yıl önce yapılmış. Nihayetinde, burası kiralamaya çıkarılmış. Anlatımına göre, bu yer için, tıbbi aromatik bitkiler yetiştirebilmek amacıyla 51 kişi kiralama talebinde bulunmuş; Devlete göre bu yerde, yalnızca tıbbi aromatik bitkiler yetiştirilebilir ve haliyle bu bitkilerden yetiştirmek isteyenlere bu yer kiralanabilirmiş. Bu çerçevede, Devletin oluşturduğu 150 farklı tıbbi aromatik bitkiyi içeren bir liste varmış. Özgür Dönmez, daha önce Akdeniz Üniversitesi'nin Lavanta yetiştirilmesine dair verdiği kursa katılmış, sertifika almış. Bu yeri kiralamadan önce sahip olduğu 10 dönümlük çiftliğinde bu düzeyde olmasa da bu bitkilerin yetiştiriciliğini yapmış.

     İlk başvuran, evraklarını tam olarak veren ki Devletin elinde 15 maddelik bir puanlama listesi varmış ve bu puanlamaya göre kiralama yapıyormuş, işte bu puanlamada en yüksek puanı alan kişi olduğundan olabilir, Milli Emlak, bu yeri kendisine kiralamış; 6 ay içinde bir proje sun ve üretime başla, denmiş. Haziran ayında evrakları imzalamış. Araziyi temizlemeye başlamış.

     Bu araziye dikilen Lavanta çok irileşen, yani görselliği güzel, yağı çok ama en pahalı olmayan bir türmüş; çünkü amaçları, elde edilecek yağdan para kazanmak değil, burasını Datça'da bir atraksiyon merkezi, ülke ve Datça ekonomisine yararlı bir yer haline getirmekmiş.

     Projeyi Devlete verirken, üretilen ürünleri Datça'da yerel halk ile birlikte satmayı düşündüklerini yazmışlar. Yani burada bir satış ofisi kurmak, Datça Tarımsal Kalkınma Kooperatifi ile birlikte katma değer katarak ürettikleri ürünleri burada satmak istiyorlarmış.

     İlk hasat, boyları diz boyuna ulaşacağından 2023 yılı Haziran-Temmuz aylarında yapabilecekmiş ama asıl hasat 2024-25 yıllarında olabilecekmiş. O zaman kadar da bu üretim yerinin diğer bütün yapısal sorunlarını çözebilirlermiş.

     Bizi buraya davet eden Zeki Karacan “Burası, Datça için, her yönüyle çok farklı bir yer olacak” dedi. Burası, görsel anlamda bir şölene dönüşecekti. Datça'nın endemik bitkiler ile ilgili çok zengin bir bitki örtüsü vardı ama bunlar yeterince değerlendirilemiyordu. İşte bu bahçe ile Datça'da bir farkındalık yaratarak bütün endemik bitkileri burada ekerek yetiştirmeyi hedefliyorlardı. Bu bahçe, ticari anlamda belki çok büyük kazançlar getirmeyecekti. Eğer düşündükleri şeyleri yapabilirlerse burada bir satış ofisi olacak, buraya turlar düzenlenebilecek, Datça'ya gelen giden en azından bir kez buraya uğramayı düşünecekti. Resim çektirebilecek, alış veriş yapabilecekti. Burada üretilenlerin satışını Datça Tarımsal Kalkınma Kooperatifi yapacaktı.