Muğla İkizköy’deki kömür maden sahasının genişletilmesi çalışmalarına karşı köylüler ve aktivistlerin başlattığı doğa nöbeti devam ederken 28 Temmuz'da İçtaş-Limak ortaklığı YK Enerji bir kamuoyu açıklaması yayımladı. Açıklamada 'gerçeği yansıtmayan iddialar' ifadesi kullanıldı. Akbelen Ormanı'nın 'Milli park, tabiat parkı, sit alanı, muhafaza ormanı, gen koruma ormanı gibi ekolojik veya sosyo kültürel fonksiyonlu orman gibi özel nitelikli alanlardan olmadığı ve özel nitelikli alanlara komşuluğu bulunmadığı" belirtilen açıklamada ağaç katliamı savunuldu.

Öte yandan YK Enerji, 'enerji alanında çok önemli yatırımlar' yaptığını iddia ederek, rehabilite çalışmalarıyla övündü.

Bunun üzerine İkizköy Çevre Komitesi, YK Enerji'nin açıklamasına ayrıntılı olarak yanıt verdi. İşte 11 maddede yanıtlar:

1- YK ENERJİ HALKIN REFAHINI ARTIRMIYOR

Limak ve İçtaş, halkın ortak varlıklarını – vergilerini, ormanlarını, suyunu, havasını – tüketerek, kendi servetini büyütüyor. Örneğin, termik santralleri için kamu kaynaklarından devlet desteği alıyor (2018’den beri toplam 131,7 milyon dolar kapasite mekanizma ödemesi), orman tahsisi ile kömür madeni genişletiyor, yörenin su kaynaklarını kullanarak çevre yatırımlarını yapmadan termik santrallerini çalıştırıyor, köylerin taşınmasına neden olup insanları göçe zorluyor.

2- YK ENERJİ’NİN ELEKTRİK ÜRETİMİ VE BUNA YÖNELİK MADENCİLİK FAALİYETLERİ DÜNYA STANDARTLARINA UYGUN DEĞİL

Maden sahalarının, çevrelerindeki yüzey sularını kirlettiği ve kullanılamaz hale getirdiği analizlerle kanıtlandı. Santralin kül depolama alanı bilimsel ve yasal gereklilikleri karşılamıyor, atık küller ormana akıyor. Şirket, baca gazı yatırımlarını tamamlamış değil, başladıkları iyileştirme çalışmaları ise uluslararası standartlara uymayan Türkiye’deki emisyon sınır değerlerine göre yapılıyor.

3- YENİKÖY VE KEMERKÖY SANTRALLERİ, ELEKTRİK ÜRETİMİNDE YERLİ KAYNAK BAZ YÜKÜNÜN YÜZDE 15’İNİ SAĞLAMIYOR

Bu santrallerin üretimleri sadece yerli kömür yakıtlı santrallerin üretimlerinin %15’i civarında. “Yerli kaynak baz yükü”ne yerli kömürün yanı sıra barajlı hidroelektrik, jeotermal ve biyokütle gibi yerli kaynaklar dahil edildiğinde iki santralin üretimi toplam yerli kaynak baz yük içindeki payı %6’ya kadar düşüyor. Yeniköy ve Kemerköy santralleri de sıklıkla arıza yaşıyor, EPİAŞ Şeffaflık Platformu’na göre 2022’den bugüne Kemerköy 675 kez, Yeniköy 290 kez arıza yaşadı. Yani bu santrallerde üretim sık sık kesiliyor. Bu nedenle Yeniköy ve Kemerköy çalışmazsa elektriksiz kalırız söylemi de gerçeği yansıtmıyor.

4- BU SANTRALLER TÜRKİYE İÇİN STRATEJİK ÖNEME SAHİP DEĞİL

Ege Bölgesindeki santrallerin toplam üretimi yıllık 67 GWh civarı iken söz konusu iki santralin üretimi 6,8 GWh yani toplamın ancak %10‘u. Bu santraller stratejik değere sahip değil, kapansalar dahi Türkiye ve Ege bölgesi elektriksiz kalmaz, çünkü ülkemiz boydan boya elektrik hatları ile birbirine bağlı, kurulu kapasite anlık azami ihtiyacı rahatlıkla karşılayacak düzeyde. Türkiye’de de Ege Bölgesi’nde de santrallerin yıllık üretim kapasiteleri gerçekleşen yıllık tüketimin çok üzerinde. Yani arz (üretim) kapasitesi, gerçekleşen talepten (tüketim) fazla. Bölgede elektrik santrali yatırımları, özellikle yenilenebilir kaynaklardan olmak üzere, hız kesmeden devam ediyor.

5- YK ENERJİ ÇEVRE YATIRIMLARINI TAMAMLAMADI

Yeniköy ve Kemerköy Termik Santralleri her biri 210 MW gücünde toplam 5 üniteden oluşuyor. Söz konusu termik santrallerin mevzuat gereği tamamlaması gereken baca gazı arıtma (baca filtresi) yatırımları 5 üniteden sadece 2’sinde tamamlandı. 3 ünite çevre yatırımlarını tamamlamadan çalışmaya, zehir saçmaya devam ediyor.

Ayrıca, şirket termik santrallerin atık küllerini 2020’ye kadar düzensiz olarak depolarken, 2020 yılından itibaren göstermelik bir düzenli depolama sahası yaptı. Depolama sahasından sızan küllerin ormana aktığı 2022 Ekim ayında yapılan saha çalışmasında tespit edildi.

6- MADENCİLİK OLMAZSA DA BÖLGEDE İSTİHDAM SAĞLANABİLİR

Milas, tarımsal, kültürel ve doğal varlıkları ile ekonomik imkanları zengin bir ilçe ve tek seçeneği kömür madeni ve termik santral değil. Örneğin; ‘‘Milas’ta Zeytincilik” raporu gösteriyor ki Milas’taki iki santrale verilen yalnızca 1 yıllık devlet teşviği, bir seferlik zeytin sektörüne aktarılsa Milas’ta zeytine dayalı sanayinin gelişmesi ve sadece zeytine dayalı imalat sanayinde 700 yeni, yeşil ve güvenceli işin yaratılması mümkün.

Önemli olan şu kararı vermek; kamu kaynaklarıyla Milas’ta tek bir şirket mi yaşatılacak, yoksa 20 bin çiftçinin geçim kapısı olan zeytin sektörü mü ayağa kaldırılacak?

7- AKBELEN ORMANININ 'KESİME TABİ EKONOMİK FONKSİYONLU PLANTASYON (AĞAÇLANDIRMA) ALANI OLARAK TANIMLANDIĞI' DOĞRU DEĞİL

Saha ile ilgili “kesime tabi ekonomik fonksiyonlu ağaçlandırma” açıklaması ile şirket “bu ağaçlar zaten kesilecekti” demek istiyor. OGM’nin e-haritasına göre sahanın çok küçük bir kısmı endüstriyel plantasyon sahası olarak ayrılmış, yani şirketin bu açıklaması yanlış.

Kaldı ki madene dönüştürmek için ağaç kesmek ile endüstriyel plantasyon sahası olduğu için ağaç kesmenin sonuçları ve etkileri farklı; maden sahasına dönüştürülen bir orman artık “karbon depolama, toprak koruma, canlılara yaşam alanı olma, oksijen üretme, su döngüsüne katkıda bulunma” fonksiyonlarını yitirir.

8- AKBELEN’DEKİ KESİMİN ÖNÜNDE YARGISAL ENGEL VAR

2021 Aralık ayında şirketin orman kesim izni süresi doldu ve yenilenmedi yani Akbelen’deki orman kıyımı izinsiz, yasa dışı.

İkinci olarak, santrallerin hukuka aykırılıklardan ötürü durdurulmasına ilişkin ilgili Danıştay tarafından onaylanmış yerel mahkeme kararı uygulanmıyor. Bu hukuksuzluk Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararıyla kayıt altına alındı. Bütün bunlara rağmen ilgili kararlar hala uygulanmıyor ve uluslararası insan hakları hukuku mekanizmalarındaki süreçler devam ediyor. Dolayısıyla süreçle ilgili yargısal bir engelin olmadığı ifadesi gerçeği yansıtmıyor.

9- GÜNEŞ VE RÜZGAR BİZE YETER

Bugünün ve geleceğin enerji kaynağı depolamayla desteklenen güneş ve rüzgar, Limak ve İçtaş’ın işaret ettiği gibi kömür değil. Türkiye’nin 2030’a kadar kademeli olarak termik santralleri kapatması ile kömürü elektrik üretiminde sıfırlamasının mümkün ve karlı olduğunu ortaya koyan çalışmalar yapıldı. Uluslararası Enerji Ajansı gibi ana akım enerji politikası kuruluşları bile güneşten üretimin en ucuz elektrik üretme yöntemi olduğunu açıklıyor ve güneşi küresel enerji sisteminin kralı ilan ediyor. Şirket yetkilileri ya bu küresel gelişmelerden bihaber ya da yukarıda belirttiğimiz gibi kamuoyunu kandırmaktan çekinmiyor.

10- MADEN SAHALARININ REHABİLİTE EDİLDİĞİ BİLGİSİ DOĞRU DEĞİL

Maden sahası üzerine ağaç dikmek, sahanın rehabilitasyonu yani orman alanının yeniden tesisi anlamına gelmez, orman bir ağaç topluluğundan ibaret değil, toprağı, bitkileri ve hayvan türleri ile birbirine bağlı bir ekosistem bütünüdür.

LİMAK ve ICTAŞ şimdiye kadar tek 1 dönüm dahi rehabilitasyon çalışması yapmadı. Şirketin rehabilitasyon örneği olarak gösterdiği birkaç dönümlük alan, özelleştirme öncesinde Devletin yani Türkiye Kömür İşletmelerindeyken yapıldı.

Hava fotoğraflarından Milas’taki ağaçlandırmanın da tüm sahada yapılmadığı görülüyor. Rehabilitasyon yapıldığı iddia edilen alanda ise sadece ağaç dikiliyor ki üst toprağın sıyrılması ardından toprağın, ormanın eski haline gelmesi Türkiye’deki uygulamalardan da gördüğümüz gibi mümkün olmuyor.

11- YK ENERJİ’NİN FİDAN DİKMESİ EKOSİSTEMİ YERİNE GETİRMEZ

Ağaçlandırma çalışmaları ile dikilen fidanların akıbeti, özellikle içerisinde bulunduğumuz ve küresel iklim krizi ile şekillenen antroposen çağda, bilimsel açıdan net bir şekilde ortaya konulamıyor, çünkü dikilen fidanların türleri ve iklim değişikliğine uyum kapasiteleri bilinmiyor. Diğer taraftan orman bir ekosistem iken, dikilen ağaçların doğal yaşam ortamları oluşturması ve farklı türlerden canlıların bir arada yaşadıkları yaşam birlikleri oluşturması onlarca yıl alıyor.

YK ENERJİ'NİN AÇIKLAMASI

Şirketten yapılan açıklamada, ruhsatlı maden sahası içerisinde yer alan Akbelen ormanının, Orman Genel Müdürlüğü tarafından yüzde 93'ü endüstriyel odun üretimi fonksiyonlu, yüzde 7'si ise odun dışı ürün olarak planlanmış ve kesime tabi ekonomik fonksiyonlu ağaçlandırma alanı olarak tanımlandığı kaydedildi.

Söz konusu ormanın milli park, tabiat parkı, sit alanı, muhafaza ormanı, gen koruma ormanı gibi ekolojik veya sosyo kültürel fonksiyonlu orman gibi özel nitelikli alanlardan olmadığı ve özel nitelikli alanlara komşuluğu bulunmadığı belirtilen açıklamada, şu ifadelere yer verildi:

"Akbelen ormanıyla ilgili açılan çeşitli davalarda 3 farklı bilirkişi heyetinin incelemeleri sonucu söz konusu süreçlerde yargısal bir engel kalmamıştır. Özellikle belirtmek isteriz ki, burada üretilen enerjinin yenilenebilir enerji kaynaklarıyla ikame edilebileceği iddiaları da gerçeği yansıtmamaktadır. Hem YK Enerji olarak bizim, hem de hissedarlarımızın ülkemizde yenilenebilir enerji alanında halihazırda çok önemli yatırımları bulunmaktadır. Ancak güneş ve rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynakları ile sürekli üretim yapabilecek teknolojiler henüz yeterince gelişmediği için, söz konusu kaynaklar bu ölçekte bir baz yük santralinin alternatifi olmaktan uzaktır. Dolayısıyla Akbelen ormanı sahasında madencilik faaliyetleri devam etmediği takdirde santralimizde elektrik üretimi 2024 yılı içerisinde durmak zorunda kalacaktır."

Şirketin, yer altı kaynaklarının üretime kazandırıldıktan sonra söz konusu alanların rehabilite edilerek yeniden ekosisteme kazandırıldığı aktarılan açıklamada, "İşletmesi tamamlanan maden alanlarında 1992 yılından bu yana 415 binin üzerinde ağaç dikimi yapılarak rehabilitasyon başarıyla sağlanmıştır. Ayrıca şirketimiz ile Orman Genel Müdürlüğü arasında 2020 yılında imzalanan 'Gönüllü Ağaçlandırma İş birliği' protokolüyle ülkemiz genelinde 3 milyon fidan dikimi gerçekleştirilmiş ve söz konusu miktar 2 bin futbol sahası büyüklüğünde bir alana denk gelmektedir. Hedefimiz bu sayıyı 2025 yılı sonuna kadar 5 milyona çıkarmaktır." değerlendirmesine yer verildi.

Açıklamada, Yeniköy Kemerköy Santralleri'nin toplamda 1095 megavat kurulu güç ile Türkiye'nin elektrik üretiminde yerli kaynak baz yükünün yüzde 15'ini, ülkenin elektrik ihtiyacının ortalama yüzde 2,5'ini sağladığı aktarıldı. Santrallerde 3 bin 100 kişinin istihdam edildiği kaydedildi.

NE OLMUŞTU?

740 dönümlük Akbelen Ormanı, Yeniköy ve Kemerköy termik santrallerini işleten Limak Holding ve İÇTAŞ ortaklığındaki YK Enerji tarafından kesilmek istenmişti. 2021 yılında başlayan süreçle birlikte, İkizköylüler, ağaçlar kesilmesin diye ormanda kendilerine ait alanda nöbete başlamış, YK Enerji hakkında yasal yollara başvurmuştu. Akbelen Ormanı’nı kömür sahası olarak kullanmak isteyen YK Enerji’nin Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan aldığı izinlere karşı açılan davalarda pek çok kez yürütmeyi durdurma kararı alınmış, fakat mahkeme kararları uygulanmamıştı. 2 yıldır devam eden eylemlerde farklı zamanlarda şirket tarafından ormana gönderilen işçiler, ağaçları kesmek isteyince yine jandarma müdahalesi ile karşılaşılmıştı. İkizköy Çevre Komitesi tarafından yapılan açıklamalarda, bugün için ormana girileceği ve ağaçların kesileceği belirtilmişti. Jandarma gözetiminde başlatılan ağaç kesimine karşı köylüler yetkilileri yasalara uymaya çağırıyor.

Haber: ArtıGerçek, 01.08.2023

Link: https://artigercek.com/cevre/ikizkoy-cevre-komitesi-tek-tek-anlatti-yk-enerjinin-talani-reddeden-aciklamasina-259889h