ALİCAN ÇAĞAY (Erzurum - Karayazı Doğumlu, Esnaf)

-Kendinizi tanıtır mısınız?

-İsmim Alican Çağay. 1996, Erzurum-Karayazı-Gültepe Köyü doğumluyum.

-Karayazı nasıl bir ilçe?

-Küçük bir ilçe. Daha önce Ermeniler’in yaşadığı bir ilçeymiş. Bizim köy de küçük bir köy, mezradır. 12 haneli bir yerleşim. Biz orada hayvancılık yapıyorduk. Son 10-12 senede hayvancılığın bir geliri olmadığı için oradan buraya geldik.

-Kaç yılında geldiniz?

-Ben, 2009 yılında geldim buraya. Abilerim benden önce 2006 yılında geldi.

-Onlar neden geldi?

-Ekmek davasına, iş için geldiler. Memlekette geçim şartları zorlaştı, artan maliyetler nedeniyle hayvancılık iyice zorlaştı.

-Neden Milas’a geldiler?

-Milas’ın başka şehirlere göre ortamı daha güzeldi. Şehir yoğunluğu yoktu, nüfusu daha azdı. Bodrum’a yakındı. İş imkânları vardı. Bu nedenlerle Milas bize daha uygun geldi.

-Tavsiye üzerine mi geldiler?

-Rahmetli babam daha önce buraya gelmişti. Ben de küçükken onun yanına çok gelmiştim. Babam burayı beğenmişti ve bize tavsiye ediyordu. Sonra abimler buraya gelince, burayı beğendiler.

-Abinler burada ne iş yaptı?

-İnşaat işleri. Sonra biz burada bir bakkal dükkanı açtık. Şimdilik iyiyiz burada.

-Siz kaç yaşında geldiniz Milas’a?

-14 yaşında geldim.

-Milas’ı sevdiniz mi?

-Milas’ı gerçekten sevdim. Özellikle sahil kısımları, zeytini, ormanı, ağaçlarını, doğal güzelliklerini çok sevdim. Erzurum’u aratmadı bize. Milas’ın halkını da sevdim. Tarihi ve kültürel zenginliği çok. Burası Atatürkçü, demokrat insanların olduğu bir yer. İnsanları anlayışlı, hoşgörülü. İç Anadolu gibi milliyetçi ve muhafazakâr bir yer değil. Ayrımcılık yapmıyorlar, dışarıdan gelenlere bir ötekileştirme yapmıyorlar. Bu nedenlerle Milas halkından ve Milas’tan çok memnunuz. Ben yaklaşık 8-9 senedir burada esnaflık yapıyorum. Milas’ın yerlisinde bir ayrımcılıkla karşılaşmadım. Dışarıdan gelenlerden böyle bir davranışla karşılaştığım oldu ama Milas halkından kesinlikle böyle bir davranışla karşılaşmadım. Bunu can-ı gönülden söylüyorum.

-Buraya ilk geldiğinde ne iş yaptınız?

-Buraya gelince, Bodrum’da abilerimin yaptığı inşaatlarda çalıştım. Önce amelelik yaptım, sonra sıva ustası oldum. Yıllar sonra Milas Gümüşlük Mahallesinde bir arsa aldık. Orada dükkân açtık. Yaklaşık 8 senedir ben burada marketçilik yapıyorum.

-Milas’ta Erzurumlu çok mu?

-Erzurumlu var ama çok sayıda değil. 20 aile vardır sanıyorum.

-Burada bir Erzurumlular Derneği var. Bu dernekten haberin var mı?

-Var. Bir ara üye olmaya çalıştım ama ilgi göstermediler. Bizimle ilgilenmediler. Benim yanıma gelip burada bizim bir derneğimiz var demediler.

-Erzurumlular arasında bir yardımlaşma ve dayanışma var mı?

-Sadece Erzurumlular arasında değil, tüm Doğu’dan gelenler arasında yardımlaşma, dayanışma bağları vardır. Doğulular arasında taziye, düğün gibi konularda dayanışmaları var. 

-Buraya geldikten sonra hiç Erzurum’a gittin mi?

-Gittim. Her sene hemen hemen giderim. Orayla bağlarımızı koparmıyoruz.

-Erzurum’a gittiğinizde buraya dair bir özlem meydana geliyor mu?

-İlk Bodrum’a geldiğimde 4 sene gitmemiştim Erzurum’a. O zaman bir memleket özlemi vardı bende. Karayazı’ya gittim. 2-3 ay kaldım. Belirli bir zamandan sonra gerçekten bende burayla ilgili bir özlem başladı. Kendi kendime, “benim bundan sonra kalabileceğim yer Milas’tır,” dedim. Bir daha kalıcı olarak Erzurum’a gitmedim kısa süreler için gittim geldim.

-Milas’ı içselleştirmiş mi oldun bu ifadelerinle?

-Benimsemiş olduk. Bir de kabullenmişiz. Doğup büyüdüğümüz yer burasıymış gibi. Nereye gidersek gidelim bir Milas sevgisi, sevdası var içimizde

-Buradayken Karayazı ve köyün gözünde canlanıyor mu, oraya ilişkin bir özlem duygusu meydana geliyor mu?

-Zaman zaman sosyal medyada oralara ilişkin resimler paylaşılıyor. Onları görünce eski günler aklıma geliyor. Büyük bir özlem yok ama bazen insan gitmek, görmek istiyor. Sonuçta baba topraklarıdır. Genel olarak Milas’sız yapamıyoruz.

-Örneğin birisi size, “Alican nerelisin, memleket neresi?” diye sorsa, siz ne cevap verirsiniz?

-Aslında çok zor bir soru. Biraz daha zaman geçse belki “Ben Milaslıyım,” diyebilirim ama şu anda diyemiyorum. Orayla bağlarımız sürüyor. Gidip geliyoruz. Annem orada, abilerimin bir kısmı orada. Gönül hem Milaslıyım demek istiyor hem de Erzurumlu. İkisinden de vazgeçemiyorum ama ağır basan taraf Milas’tır. Küçükken gözümü burada açtığım için burasının benim için apayrı bir değeri var.

-Milas’a geldiğinde nasıl bir şehir vardı, örneğin buralarda yapılaşma var mıydı?

-Buralarda binalar yoktu. Biz buraya geldiğimizde arsa almıştık. Normal bir yol vardı. Alt tarafta bir apartman vardı. Burası zeytinlikti.

-Burası ne olarak geçiyor?

-Gümüşlük Mahallesi Gümüşkesen Caddesi. Hemen yanımıza Boğazkent Konut Yapı Kooperatifi tarafından binalar yapıldı. Çaltılık, bir üstümüz. Burada hiçbir ev yoktu. Sonra da Belediye bir yol yaptı. Asfaltladı. Özellikle Doğu’dan gelenler buradan arsa almaya başladılar. Sonraki dönemlerde müteahhitler inşaat yapmaya başladı. Burada da epey yapılaşma oldu.

-Sizin bu bölgede yerleşenler genellikle hangi illerden gelenler?

-Bu bölgede en çok Mardinliler var. Ağrılılar, Karslılar var. Muşlu bir aile var. Çaltılık Mahallesinde Muşlular ağırlıktadır.

-Bu illerden gelenler kendi kültürlerini, geleneklerini yaşatıyorlar mı?

-Çoğu kesim için evet. Bu mahallede oturanlar örneğin, Doğuda nasıl bir düğün yapıyorsa burada da aynı şekilde yapıyor. Orada bir cenazeyle ilgili ne yapılıyorsa burada da aynısını yapıyor. Zaman geçtikçe insanların giyimi, görüşü değişiyor. Yaşam tarzı değişiyor. İnsanlar modernleşiyor, nesiller büyüdükçe farklılıklar, başkalaşma, değişim ve dönüşüm başlıyor. Giyim-kuşamda, konuşmasında, örfünde-adetinde, yemeğinde her şey değişmeye başlıyor.

-Örneğin sizde nasıl bir değişim oldu?

-Biz ilk buraya geldiğimizde, suda veya yağda çizik zeytinleri yiyemiyorduk ama şu anda onsuz yapamıyorum. Eskiden Erzurum’a Marmara Birlik siyah zeytinler gelirdi. Biz onlardan tüketiyorduk. Yağlı zeytini bilmiyorduk. Biz Doğuda hayvan yağlarıyla, katı yağlarla yemek yapardık. Burada yavaş yavaş zeytinyağına alıştık. Bu bölgenin kültürü, bizim kültürümüze de işledi.

-Hayvansal yağlarla ve katı yağla pişen yemeklerle zeytinyağı ile pişen yemekler arasında ne gibi lezzet farkı var?

-Hayvan yağı ile pişen yemekler biraz soğuduğu zaman içindeki yağ çabuk donar. Çok fazla ağırdır. İlkbaharda hayvan taze ot yediği için yemeklerin kokusu ağırdır. Zeytinyağlı yemeklerde ise böyle bir şey yoktur. Zeytinyağı çabuk donma yapmaz. Hayvan yağına göre hafiftir. Zeytinyağı lezzetli ve sağlıklıdır.

-Bütün aile buna alıştı mı?

-Alışmadılar ama yavaş yavaş alışacaklar. Yılların alışkanlarını birden bırakmak olmuyor. Biraz zaman alıyor. Burada dünyaya gelenler zeytinyağına alıştı. Burada otlu yemekler var. Biz Erzurum’da ağır kalorili yemekler tüketiyoruz. Bütün yemekler orada etlidir. Burada yavaş yavaş otlu yemeklere de alıştık.

-Otlu yemek olarak ne yapılıyor evlerinizde?

-Kızartma yapılıyor, yoğurtlu. Börek yapılınca arasına böreklik otlar konuyor. Ebegümeci kavurması yapılıyor. Burada yapılan otlu yemeklerin çoğu yapılmaya başlandı mutfaklarımızda. Yaşlılarımız da sağlıklı yaşama için buranın zeytinyağlı-otlu hafif yemeklerine alıştı. Onlar da bu yemekleri sevdiler. Doğu-Güneydoğuda da eskisi gibi hayvan yağından yemekler de pek yapılmıyor.

-Kürt ailelerde çocuk sayısı fazla mıdır?

-Çocuk sayısının fazlalığından dolayı Milas’ta Kürt nüfusunda bir artış var. Milas yerli halkı bir veya iki çocuk yapıyorsa, Kürtler 4-5 çocuk yapıyor.

-Kürt ailelerinin çok çocuğa sahip olmasının belli bir nedeni var mı sizce?

-Bizim ailelerde bir çocuk sevgisi var. Çok çocuğa sahip olmak; bir kültür, bir gelenek gibi bizde. Bir evde 3-4-5 veya 8 çocuk çıkmazsa sanki o ev, ev değilmiş gibi anlaşılıyor. Kürt ailelerde çocuk sevgisi daha fazladır.

-Çocuk konusunda siz ne düşünüyorsunuz?

-Şu anda bir çocuğum var. Dört çocuk düşünüyorum. İleriki zamanda ülkenin genç nüfusa da ihtiyacı var.

-Eşiniz de çok çocuk istiyor mu?

-Evet o da istiyor.-Dışarıdan gelenler açısından Milas’ın cazibesi nedir?-İnsanların dışarıdan Milas’a gelmelerinin en büyük nedeni, bölgenin ekonomisidir. İnsanlar buraya geldiği zaman çabuk iş buluyor. Bölge iklimin uygunluğu. Burada kar yok mesela. İnsanlar burada, ırkçı/şovenist davranışlarla karşılaşmadığı için kendilerini rahat hissediyorlar.

-Milas’ta Taziyeevi bir ihtiyaç mı size göre?

-Evet önemli bir ihtiyaç! Bizim Kürt kültürü ve geleneğinde; Taziyeevi önemli bir olgudur. Milas’ta Kürt yerleşim yerlerinin yoğunluğuna göre birkaç yerde Taziyeevi olmalı. Taziyeevleri bizim kendimizi Milas’a ait hissetmemizi sağlar. Bu bizim için çok önemli.

-Milas tarihi ve kültürel zenginlikler açısından nasıl bir yer?

-Bazen ailemizin içinde de bu konuda konuşmalar oluyor. Milas tarih ve kültür konusunda çok süper, güzel bir yer. Örneğin kocaman Erzurum’da bu kadar tarihi ve kültürel yer bulamazsın. Milas’ın bu tarihi yerlerinin turizme kazandırılması lazım kesinlikle. Tarih ve kültür hazinesi çok ama değerledirilemiyor. Bu konuda büyük eksiğimiz var. Milas’ın bu zenginliği bir Avrupa ülkesinde olsa, o ülke turizmden çok kazanç sağlar. Milas, sahip olduğu tarihi, kültürel ve ekonomik potansiyellerini değerlendirmeli, bu konuda projeler geliştirmelidir. Milas kent yönetimi bunları yaparsa, sonradan Milas’a yerleşen ve Milas’ı seven bir kişi olarak ben bundan çok büyük mutluluk duyarım.