Tarım sektöründe su kullanımı:
İklime dirençli tarım ağı için;
Su kullanımının daha verimli, üretken, eşitlikçi ve çevre dostu hale getirilmesi için birbirimizden öğrenmemiz ve birbirimizi desteklememiz şart.
BİLİYOR MUYDUNUZ?
à Bir kilogram mercimek üretmek için sadece 1250 litre suya ihtiyacımın olduğunu,
Bunu bir kilogram sığır eti üretmek için ihtiyaç duyduğumuz 13 bin litre su ile karşılaştırın.
1 A4 kâğıdı üretmek için yaklaşık 1000 litre su tüketiliyor.
à Her gün bir kişi tarafından tüketilen besini üretmek için 2 bin ila 5 bin litre suya ihtiyaç vardır.
Su kıtlığı küresel çevre sorunlarının en önemli maddelerinden biridir.
2050 yılı itibarı ile dünyada %60 ve gelişmekte olan ülkelerde %100 daha fazla tarımsal üretim gerçekleşeceği yönünde yapılan tahminler dikkate alındığında yakın gelecekte birçok sulak alan ve nehir havzasının su kıtlığı ile karşı karşıya kalması kaçınılmaz görünmektedir.
Su Fakirliği: Yılda kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı 1.000 m3 ’ten daha az.
Su Azlığı: Yılda kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı 2.000 m3 ’ten daha az.
Su Zenginliği: Yılda kişi başına düşen kullanılabilir su miktarı 8.000-10.000 m3 ’ten daha fazla.
àTürkiye’de 1556 m3/kişi.
Sular, 'yeşil su', 'mavi su', 'gri su' gibi farklı isimlerle tanımlanır.
'Yeşil su' yağmur ile oluşan, 'mavi su' yer altı suları, yüzey suları ve göllerdir. 'Gri su' evlerde kullanılan şebeke suyunun kimyasallarla kirlenmesiyle oluşmaktadır. Gri suyun doğrudan yeniden kullanımı yaygın ve yanlış bir uygulamadır. Banyodan çıkan gri su yüzyıllardır bahçe sulama işlerinde doğrudan kullanılmaktadır. Fakat gri suyu kullanmadan önce arıtılması şiddetle tavsiye edilmektedir. Gri suyun doğrudan uzun vadeli sulama amaçlı kullanımı, suda tuzların, yüzey aktif maddelerin, yağ ve gresin birikmesine yol açmaktadır. Bu bağlamda bitki sağlığını ve toprağın yapısını olumsuz yönde etkilemekte olup sonucunda yer altı sularının kirlenmesine neden olmaktadır. 'Gri su' çok önemli hale geldi, dünyada bunun kazanılmasının üzerinde durulmaktadır. Gri su kazanımı çok ciddi bir belirleyicilik çalışması olacaktır.
Su kullanımında aslan payı tarımsal sulamada denildiğinde ne anlamamız ve yönetimini nasıl yapmamız gerekiyor?
Türkiye’de toplam su varlığının % 77’si sulamada kullanılmaktadır. Su kaynaklarının yönetiminde iki temel husus vardır: Bunlardan biri kaynakları korumak, diğeri ise sürdürülebilir bir şekilde su kaynaklarının kullanımını yönetmektir.
Sulamada tekrar kullanılan drenaj sularının kullanımı: Sulanabilir arazi alanının artmasıyla tarımsal su ihtiyacı artmaktadır. Bu yüzden artan su ihtiyacının karşılanması için su tasarrufu yoluna gidilmeli ve kaliteli drenaj sularının tekrar kullanılmalıdır. Drenaj sularının içeriğindeki kirleticilerin miktarı düşünüldüğünde, kalitesinin iyileştirilerek yeniden kullanılması ve kullanım süresince takip edilerek kullanılması gerekmektedir.
Yağmur suyu hasadı: Yağmur suyu hasadı, yağışın yoğun olduğu zamanlarda çeşitli yöntemlerle (çatı tipi hasat sistemleri veya yer altında yapılan depolama alanları) tutulmasını ve saklanmasını sağlayarak yağışın az olduğu dönemlerde kullanılabilmesine yarar. Böylece, çeşitli yöntemlerle hasat edilen yağmur suyu, ya doğrudan ya da arıtılarak bağ, bahçe ve tarımsal sulama ile şehirlerde yeşil alanların sulanması amacıyla kullanımı sağlanarak bu tip kullanımlar için temiz suyun (içme suyu) kullanılmasının önüne geçilmesi sağlanmış olur.
Kompostlar, toprakta suyu muhafaza etmek için malçlama amacıyla da kullanılabilir. Malçlama yüzeyden olan su kaybını ve bitkilerin su tüketimini azaltır; ayrıca bazı bitki hastalıklarını önleyebilir.
Tarımsal üretim ve hayvansal gıda üretimi belirgin bir şekilde su varlığına bağlıdır. Yüksek miktarda yer altı suyunun tüketimine neden olan bu üretim şekilleri, hidrolojik döngü üzerinde değişikliğe neden olmaktadır. Bu olumsuz etkiyi azaltmak adına, yüzey sulama sistemleri daha verimli olan damla sulama sistemleriyle değiştirilmelidir.
Damla sulama sisteminde temel prensip: Diğer sulama yöntemlerinde sulamalar bir haftada iki haftada bir gibi geniş zaman aralıklarında yapılırken, damla sulama yönteminde genellikle bitkinin bir günlük veya birkaç günlük su ihtiyacını karşılayacak kadar su verilir ve her gün veya birkaç günde bir sulama yapılır. Derine sızma veya yüzey akışı ile su kaybı olmaz.
KISACA
Damla sulama yöntemi diğer sulama yöntemlerine oranla daha fazla su tasarrufu ile birlikte daha yüksek verim ve kalite sağlayan, toprak ve su kaynaklarının korunması ve sürdürülebilirliğini sağlayan, gübrenin sulama suyu ile birlikte uygulanmasına imkân veren, daha az enerji kullanan, diğer yöntemlerin uygulanamayacağı koşullarda başarıyla uygulanabilen, üretimde kalite ve standartlara en üst düzeyde uyum sağlayan, daha az işçilik ve tarımsal mücadele masrafı gerektiren, işletilmesi ve kontrolü çok kolay ve otomasyona çok uygun olan ve teknolojiyi en üst düzeyde kullanan bir yöntemdir.
Su tasarrufu; karık sulama yöntemine oranla – yağmurlama sulama %30, – damla sulama ise %60 su tasarrufu sağlayabilir.
Su kriziyle baş edebilmenin öncelikli kuralı toplum bilinci oluşturmak ve konunun esaslarına ilişkin temel dinamikleri kavramak konusunda bilgilendirme çalışmaları yapmaktır.
Tarımda sanayide içme suyu temininde/tüketiminde su kullanımında üç temel esas:
–Az tüket (verimli kullan),
–Yeniden kullan (kullandığın suyu başka işlemde kullanma suyu olarak kullan),
–Geri dönüştür (arıttıktan sonra tekrar kullan).
Tarımda sulamanın en uygun şartlarda gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Toprağın fazla sulanması ile tarımsal ürünlerin verimliliğinin artacağına ilişkin kanı, tarım alanlarına ve su kaynaklarına zarar vermektedir. Aşırı sulama su kaynaklarının azalmasını tetiklemesinin yanı sıra, toprağın yıkanarak bitki köklerinin zarar görmesine neden olmaktadır. Fazla su kullanımı, toprağın alt katmanlarından gelen tuzun toprağın yüzeyinde birikmesine sebep olmakta ve tuzlanma ile toprağın verimi düşmektedir. Tarımda kullanılmakta olan suyun daha verimli hale gelmesi için damla sulama sistemi yaygınlaşmalı ve yağmur suyu hasadı gibi yöntemlere ağırlık verilmelidir. Sulamada kullanılan suyun küçük bir miktarının dahi tasarruf edilmesiyle, insanların ev içi kullanımda tükettikleri suyun miktarında ciddi artışlar meydana gelebilir.