HABER-YORUM / Nevzat Çağlar Tüfekçi

Labranda’nın Önemi

Anadolu’nun güneybatısında yaşamış olan Karialılar için Labraunda oldukça önemli bir kült(tapınma) merkeziydi. Çift baltalı Tanrı Zeus Labraundos kültünün kökeninin, su kaynağı ve tapınak terasının hemen üzerindeki büyük kayaya dayanmış olması muhtemeldir. En erken buluntular Erken Tunç Çağ’a aittir, ama ilk tapınak M.Ö. 6. yy’a aittir. O evrede kutsal alan küçük bir tapınağa sahip bir teras ve çınar ağaçlarından oluşan bir koruluğa sahipti. Perslere karşı isyan eden Miletoslulara katılmış olan Karialılar M.Ö. 497 yılında burada bir savaşa katılmış ve kötü bir yenilgiye uğramışlardır.

M.Ö. 4'üncü yüzyıl ortalarında Karia Satrapı Kral Maussollos (M.Ö. 377-352) Labraunda’yı bir aile kutsal alanı haline getirmiştir. O ve kardeşi Idreieus (M.Ö. 351-344) Zeus Tapınağı, iki büyük Andron (dinsel yemek salonları), Kuzey Stoa, Oikoi Yapısı, Güney Propylon (geçit yapısı) ve Dorik Yapısı inşa ettirmişlerdir. Kutsal alana Mylasa’dan (Milas) başlayan Kutsal Yol olarak adlandırılan 8 metre genişliğe sahip taş kaplamalı bir yolla ulaşılmaktaydı. Kutsal alanda her yıl beş gün süren dinsel bayramlar kutlanıyordu. 

Batı Karya’daki en önemli kutsal alan özellikle MÖ 4'üncü yüzyılda Labraunda idi çünkü Hekatomnosoğullarının gözdesiydi. Bu zamanda Labraunda kutsal alanı hiçbir kente bağlı gözükmüyor. Burası muhtemelen bağımsız bir kutsal alan ve hac yeriydi; kendi rahipleri tarafından yönetiliyordu ve çevredeki tüm köylerin halklarına aitti.

(Kaynak: https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/mugla/gezilecekyer/labranda)

xxx

Labraunda'daki kazılar, 1948 yılında İsveç’in Uppsala Üniversitesi profesörlerinden A.W. Persson tarafından başlatılmış ve aynı Üniversiteden Profesör Dr. Pontus Hellström başkanlığında tarafından devam ettirilmiştir, o tarihten itibaren dönem dönem devam eden kazılar en son 2014 yılında Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü’nden Doç. Dr. Oliver Can Henry başkanlığı’nda yapılmıştır.

xxx

Labranda Yolundaki Tehlikeler

Bugün (27 Mart, Cumartesi), Labranda’ya gidelim dedik. Hem o bölgeye yerleşen Besalet Alkaya Hocayı da görürüz dedik. Yokmuş, İrmir’deymiş. Hanımla çıktık yola. Labranda ören yerinin bulunduğu bölge, beyaz maden dediğimiz feldspat çıkarılan ocakların bulunduğu bölge. Labranda’ya giderken maden yüklü ve maden almaya giden kamyonların yoğun trafiği ile karşılaştık yolda. Kamyonlar hızlı gidiyordu. Yol büklüm büklüm ve virajları boldu. Labranda’ya yaklaştıkça bazı yerlerde yol tek şerite düşüyor, yanyana geçmek mümkün olmuyordu. 

Yolun çok daraldığı yerde, mecburen küçük araç geri geri gitmek zorunda kalıyor. Labranda yolunun pek çok yeri giderken uçurum. Geri geri giderken en küçük bir hata sizin uçurumdan aşağı gitmenize neden olabilir. Acele eden kamyon şoförleri de virajlara hızlı giriyor. Kısacası bu yol potansiyel kaza riskiyle dolu.

Labranda’ya ziyaret için gelenlerle konuştuğumda, onlar da aynı şeyleri söylediler ve bir daha burayı ziyarete gelmeye çekindiklerini dile getirdiler. Milas turizmi için önemli bir yer olan Labranda’nın, bu kötü imajdan kurtarılması gereklidir. Yaz sezonunda buraya çok sayıda turist gelmek ister ama yolun bu tehlikeli halinden dolayı kimse bir daha oraya ayak basmak istemez…

xxx

Ne yapılmalı?

İki aracın yanyana geçemediği dar yollar genişletilmeli, kavşaklara uyarı levhaları konulmalı. Günlük tonajı tutturmak için hız yapmak zorunda kalan şoförler için bu durum idari makamlar tarafından değerlendirilmeli ve hız yapma nedenleri ortadan kaldırılmalıdır. Madenlerimizi de ekonomiye kazandıralım ama bunu yaparken kültür ve tarih turizmine de zarar vermeyelim. Tarihi mekânları ziyarete gelenlerin de can güvenlikleri tehlikeye atılmamalıdır.  Ayrıca Labranda ile ilgili yön levhaları yol üzerinde yok, Labranda’da olan levhalar da eskimiş ve yıpranmış. Yetkililerin, levhalarla da ilgilenmeleri yerinde olacaktır.