MEHMET ERDAL

Önceki dönemin Datça Belediye Başkanı Gürsel Uçar ile 05.09.2024 günü gerçekleştirdiğim uzun söyleşinin ikinci bölümünde bazı sosyal medya paylaşımlarında ya da sokaktaki ikili, üçlü, beşli, onlu... sohbetlerde sıkça adının geçtiği, tabiri caizse sorumlu ya da sorumlulardan birisi olarak görüldüğü bazı güncel sorunlar ile ilgili sorular sordum. Bugün ve bundan sonraki günlerde bu sorulara verdiği yanıtları okuyacaksınız.

BELEDİYELER SSK PİRİMİNİ YATIRMAKTA ZORLANIYORLAR

Datça Belediyesi'nin SSK borçlarının hikayesi nedir?(*)

“Bakın, Datça gibi hızlı büyüyen, nüfusu hızla artan bir kentte yaşayan insanlara hizmet götürme adına yapmış olduğumuz çalışmalarda bırakın yolunu, parkını, sadece temizliği bile büyük maliyet; 25.000 nüfuslu Datça'da kışın 50.000 kişi yaşıyor, yaz sezonunda 150.000 kişi bulunuyor. Bu çöpleri var ya robotlar toplamıyor, bunun için insan emeğine ihtiyacımız var. Bu hizmetler için belediyeye almış olduğumuz insanların SSK'ya (Sosyal Güvenlik Kurumuna) yatan primleri var. Bu primleri yatırmakta belediyeler zorlanıyor mu? Zorlanıyor. Ben, bir meclis toplantısında '12 milyon TL. SSK borcumuz var' dedim...”

2024 yılı başında?

“2024 yılı Şubat ya da Mart ayı idi. Neden bunu söyledim? EYT'yi çıkarıyorsunuz, emeklilik hakkını veriyorsunuz, onların ikramiyesini ben ödüyorum. 'Ya başkan, sen bu arkadaşların ikramiyelerini ödeyebilecek misin?' diye sormuyorsun. EYT hakkından yararlanmak isteyenlerin günü gelmiş, emekli olmak istiyorlar. Datça Belediyesinde bu konumda olan 8-10 kişi emekli oldu; her birinin emekli ikramiyesi ortalama 500 bin TL. olsa toplam 5 milyon TL. eder. Bu 5 milyon TL'yi haydi bul. 'Ya Datça Belediyesi 5 milyon TL'yi ödeyemiyor mu?' Ödeyemiyor. Size kolay. Emekli olanı emekli ikramiyesinden dolayı mağdur etmeyelim diye onları öderken çalışan personelin SSK primlerini ödeyemiyorsun. Bu süreç hep böyle gidiyor...”

SSK PİRİMİ MECBURİYETTEN ÖTELENİYOR

Yani siz ikramiye ya da maaş artı SSK ödemesi aynı anda karşınıza çıktığında 'ikramiyeyi ödüyorum, maaşı ödüyorum ama SSK primini yatırmayı pass geçiyorum” mu diyorsunuz?

“Mecburen pass geçiyorsun. Yok ki! Ödemede öncelik sırasına baktığım zaman vatandaşın bir aylık çalışmasının (emeğinin) karşılığını, emekli olduğu zaman ise ikramiyesini ödüyorsun. Yetmiyor. İller Bankasından gelen pay son 4 yıldır hiç değişmedi, hep aynı.”

Resmi nüfus artışı olmadığı için mi?

“Evet, resmi nüfus artışı olmadığı için. Ya kardeşim, memuruna 2023'te % 49 zam verdin. Memurun maaşı 30 bin TL. iken oldu 45 bin TL. Aynı yerde sözleşmeli çalışan personel ise 17 bin TL'ye çalışıyor. 'Başkan, o başka.' Değil. Yandaki işçi benden zam istiyor. Ben vermek zorunda kalıyorum.”

İşçi haklı, çünkü memurla aynı yerde yaşıyor.

“Evet, aynı yerde yaşıyor. 'Bunların maaşını nasıl ödüyorsun?' diye dönüp bana bir şey sormuyorsun. Gelirlerimi artırıcı bir şey yok. İller Bankasından gelen payda bir değişiklik yok. 'Belediyelere verilen payı daha fazla nasıl keserim?' diyerek hesap yapıyorsun; sokak lambalarının faturasını belediyelere yıkıyorsun.”

Sokak lambalarının bedeli belediyeden mi tahsil ediliyor?

“Buradan değil, İller Bankasından gelen paydan kesiliyor. Sen belediyelerin gelirlerini artırman ve belediyelerin daha iyi çalışmalarını sağlaman gerekirken, sokak lambalarının bedelini bile benden kesmeye çalışıyorsun.”

Kısacası, bu birikmiş SSK borçları son birkaç yılın ürünü değil mi?

“Zaman zaman SSK primlerini yatıramadığım, yapılandırdığım oldu mu? Oldu. Borcum vardı vs... ama sırf 'Yarın hesaplara el koymasınlar' diyerekten takip ediyordum. Burada SSK'da çalışan bir kadın arkadaşımız vardı, o da zaman zaman bize 'Başkan, geliyorlar, soruyorlar, şu SSK borcunu çözmen gerekir' diyordu, gidip yatırıyordum. Hesaplara el koydurmuyordum. Böyle böyle bunu yürütüyordum.”

BELEDİYELER BÜTÇELERİNİN %10'U KADAR KREDİ KULLANABİLİR

Devlet, SSK pirimleri ödenemezse hesaplara el mi koyuyor?

“Tabii canım. Ödeyemediğin zaman İller Bankasından gelen payın içerisinden alır. Bankalar bile belediyelere kredi verirken İller Bankasından garanti istiyor. Çoğu banka var ya belediyeye borç verirken teminat istiyor. Diyorlar ki 'İller Bankası teminat versin.'”

“Teminat” dediğiniz İller Bankası'nın alacağınız krediyi onaylaması mı?

“Belediyeler var ya bütçesinin %10'u kadar kredi kullanabilir. Senin belediye olarak bütçen ne kadar?”

“Bütçe” derken kastedilen ne?

“Yıl sonu itibarıyla gerçekleşen bütçe ne?”

Diyelim ki 50 milyon TL.

“O zaman kullanabileceğin kredi 5 milyon TL'dir. Öyle var ya bütçe bu iken sen 30 milyon kredi kullanamazsın. Bu, bir. İki, banka her ay düzenli olarak sana gelen paralara bakar. Sana para nereden geliyor? İller Bankasından. İller Bankasından garanti ister.”

“Belediyeye vereceğim kredinin taksitlerini sen ödeyeceksin.” mi der?

“Oradan kesilir para. Mesela ben TEB'den para çektim. Garantisi şu: Parayı ben ödemiyorum. Muğla Büyükşehir Belediyesi'ne çöp paralarından giden payın içinden alıyor. Büyükşehir Sayıştay'ın kararlarına bakaraktan vatandaştan topladığı paranın bir kısmını kendisine alıyor, diyelim ki %10, gerisini bize gönderiyor. Bize gönderilen payın içerisinden önce TEB'den aldığım kredinin taksiti ödeniyor, kalan bana geliyor. Elbette biz bunların hesabını yapıyoruz. Ne kadar para toplanıyor? Bize ne kadar geliyor? Şuradan ne kadar gelecek?... İşçimin, memurumun parasını ödeyebilir miyim? Bunların hesabını yaparaktan kredi çekiyoruz. Yani belediyeler istediği gibi istediği krediyi kullanamaz, alamaz, o bakımdan Devlet garantisi üzerinden bankalardan kredi alabilirler. Biliyor musun ben İller Bankası üzerinden hiç kredi kullanmadım. Çünkü, İller Bankasından gelen pay var ya benim çalışan personelimin maaşının ancak yarısını karşılıyordu. O bakımdan yarın SSK borcunu bu paydan kestirir ve oradan hiç para gelmezse ben çalışanın parasını ödeyemem; bunu ayarlamam gerekir. Ben görevdeyken bunu dengeli götürdüm mü? Götürdüm. Evet bazen borcumuzu ödeyemedik ama hiçbir zaman belediyeye icra getirtmedik veya İller Bankasından gelen payımızdan kestirmedik. Yasal süre içerisinde ne zaman ne kadar ödenmesi gerekiyorsa, aynı şey gibi, kredi kartlarında oradan alıyorsun oraya yatırıyorsun ya...”

“Asgarisini ödüyorsun”

“Aynen. Onun gibi ödeyerekten hesaplarımıza el koydurmadım. Mağdur olmadık. İşçimin, memurumun maaşını zamanında ödemeye çalıştım. Ben belediye başkanı oluncaya kadar Datça sanayisinde Datça Belediyesi'ne yedek parça vermiyorlardı. Alamıyorduk. Taa Muğla'dan, Aydın'dan getirtiyorduk ihtiyacımız olanı. Ben önce SSK borcunu mu ödeyeceğim yoksa Datça esnafından aldığım araç lastiklerinin, yedek parçaların borcunu mu? Evet SSK borcunu da ödeyeceğim, yarın emekli olduğunda o çalışanımın emekli maaşını ödeyebilmesi için SSK'nın bu SSK primlerini toplaması gerekir...”

Sizin bu anlattıklarınızdan çıkardığım şu: Datça Belediyesinin gelir ile gider dengesi arasında bir sıkıntı var. Datça'nın resmi nüfusu ile fiili nüfusu arasında çok ciddi bir farklılık olması ve artı bir turizm kenti olması dolayısıyla yaz sezonunda gerçek nüfusa göre birkaç kat daha fazla hizmet götürülmesi nedeniyle harcamalar çok, gelir bunu karşılamıyor. Dolayısıyla siz bir belediye başkanı olarak tercih yapmak zorunda kaldığınızda SSK primlerini yatırmayı arka sıralara koydunuz...

(*) Başkan, uzun söyleşinin bir yerinde Datça Belediyesi'nin SSK borçlarının Datça Belediyesi'nde çalışan kadrolu ya da sözleşmeli bütün personelin SSK pirim borcu olmadığını, bu borcun sadece İştirakler Müdürlüğüne bağlı Sosyal Tesislerde çalışanlar da dahil olmak üzere belediyede sözleşmeli çalışan personelin SSK pirim borçları olduğunu söyledi.