KÖY ENSTİTÜLERİNİN KURULUŞUNU 83. YILI

Bülend ECEVİT

Demokrat Parti idaresinin adı, yaptığı değil, yıktığı, tarihe karıştırdığı eserlerle tarihe geçecektir.
Bir düşününce hatıra gelenlerden, Halkevleri gibi bütün dünyaya örnek olabilecek bir kültür ocağını, ilköğretim seferberliğini, başta lâiklik olmak üzere devrimciliği, bütün bir yeni neslin ana dili olmuş öztürkçeyi, siyasî toplantılar ve üniversitelerle ilgili kanunların demokratik hükümlerini ve nihayet hukuk devleti prensiplerini tarihe karıştırmış olan bu idare, şimdi de, halkının yüzde 80’i köylü olan yurdumuzda köylüyü kısa zamanda kalkındırmak için bulunmuş en güzel çareyi, köy enstitülerini tarihe karıştırdı.

Basınımızın nedense pek üstünde durmadan geçtiği bu olay, Demokrat Parti idaresi kaygılanmasın, tarihe geçecektir. Tarihte yapıcılığın olduğu kadar yıkıcılığın da yeri vardır.

Garip bir parti bu! Başarısızlığa uğradıkça, yurdu daha zayıf düşürecek tedbirlerden kuvvet uman bir parti. Geçen harpte sık sık kullanılan bir deyimle, bütün ustalığı “başarılı ric’at”ler yapmak olan bir parti...

Son dört yılın ric’atlerindeki hızla, o dört yıldan önceki Cumhuriyet devresinin devrimcilik hızı kıyaslansa, yarışı Demokrat Parti kazanırdı. Dört yıl öncesine kadar alınmış yolun tükenmesine pek az şey kalmıştır.

Köy enstitüleri neden kapatılıp ilk öğretmen okullarıyla birleştirildi? Birkaç gün önce kanunlaşan tasarının mükemmel bir demagoji örneği sayılabilecek gerekçesine göre, bu birleştirmeden başlıca gaye, köy enstitüsü mezunlarıyla ilk öğretmen okulları mezunlarına tanınan haklar arasındaki eşitsizliği gidermektir.

Böyle bir eşitliği gidermek için köy enstitülerini kapatmak mı gerekirdi? Bir hastalığı gidermenin, hastayı öldürmekten başka yolu yok mudur?

Yeni kanunun gayesi gerçekten bu olsaydı, elbette Köy Enstitüsü Kanunu çerçevesi içinde haksızlığı tamir edecek yollar bulunabilirdi.

Fakat asıl gaye bu değildir. Tasarı gerekçesinin demagojik lâf kalabalığı arasında sezilen [...] gaye, köyü öğretmensiz, köylüyü cahil bırakmaktır. Bunun için kanun, okumuş köy çocuklarını köye bağlayan bağları cazipleştirecek yerde gevşetmektedir. Okumuş köy çocuğunu köyünden soğutacak, onu ilk fırsatta köyünden uzaklaştıracak bütün tedbirler kanunda düşünülmüştür.

Her makul insanın aklına şu soru gelebilir: İdare başındaki bir parti neden köylüyü, memleket nüfusunun yüzde 80'ini cahil bırakmak, hiç değilse, bu cahilliğin giderilmesini geciktirmek istesin?

Her makul insanın aklına gelebilecek bu soruya, makullüğün dışına çıkıp cevap aranmalıdır: Demokrat Parti, bütün başarısını cehalete bağlamış, bütün kozlarını memleket nüfusunun yüzde 80 inin cehaleti üstüne oynamış bir partidir. Demokrat Parti Türkiye’de küçük bir azınlıktan ibaret olan aydınların oyunu hiçe saymakta, hiçe saydığını saklamaya da lüzum bile görmemektedir. Daha geçenlerde bu partinin Genel Başkanı, "kitabîler"le alışverişleri olmadığını açık açık söylemiştir.

Memleketten cehaletin kalkması, böyle bir partinin elbette işine gelmezdi.

Köy Enstitüleri işte bunun için kapanmıştır.

Kaynak: Halkçı (Yeni Ulus), "Günün Işığında" s. 3 

Tarih: 1954-01-31 

Lokasyon: Rahşan Ecevit Arşivi