C. Canan KÜÇÜKEREN  / Ara?t?rmac? Arkeolog

Kutsal Latmos Da?lar?n?n ve dünyadaki örnekleri içinde benzersiz betimlemelere sahip, muhte?em Neolitik Dönem Kaya Resimlerinin bölge turizmine kazand?r?laca??n? ve Mu?la Valili?inin bu konuda çal??ma yapt???n? ö?rendi?im zaman üzülmedim desem yalan olur.

Bu çok özgün, 12 bin senelik miras?n çok detayl? bir çal??ma ve inceleme yap?lmadan turizme aç?lmas?; bu dünya miras?nda asla geri dönü?ü olmayan hatalara yol açabilir ve en kötüsü en küçük bir ihmalde bile kaya resimleri mahvolabilir. Latmos da?lar? inan?lmaz bir kültürel ve do?al zenginlik olup, gözbebe?imiz gibi korumam?z gereken bir bölge. Latmos çok büyük ve geni? bir arkeolojik alan ve korunmas? zor olan bir aç?k hava mekân?…

Bölge turizme aç?lmadan önce çok ciddi, çok dikkatli, çok korumac? önlemler al?nmal? ki olas? bir tahribatla kar??la??lmas?n. Bölgeyi 20 y?l boyunca inceleyip ara?t?ran sevgili Profesör Anneliese Peschlow-Bindokat, yazd?, yazd?, yazd?…  Hasta yata??ndayken bile “Lütfen Latmos’u koruyun, bölge için özel koruma kanunu ç?kart?n,” diye TBMM’ye dilekçeler gönderdi. Korumac?l?k konusunda da nas?l önlem al?naca?? hakk?nda “Miras 1. Yerle?im ve Ya?am Alan? olarak Ören Yeri“ isimli bir kitaba katk? verdi.

Bir bilet gi?esi, bir bekçi, bir iki yiyecek stand?, yan?nda küçük bir kulübede hediyelik e?ya dükkan? yerle?tirilecek ve eri?im yollar? da aç?lacaksa vay halimize!..

NE YAPILMALI?

Umar?m ben yanl?? dü?ünüyorumdur. ?n?allah projeden dönülür veya Valilikçe aç?lmadan önce her türlü ciddi önlem al?n?r. E?er bu konu için birkaç söz de benden gelecekse, derim ki:

1-Öncelikle hiç acele edilmesin, bölge iyice incelensin, yol bahanesiyle do?a tahrip edilmesin.

2-Zaten az say?daki çevre halk? bilinçlendirilsin, e?itilsin, çevreye duyarl? olmalar? sa?lans?n ki daha iyi korunsun. San?yorum ki bölge halk? bu konuda epey duyarl?.

3-Bölgeye özgün koruma yasas?nda düzenlemeler yap?l?rken halk?n ve yerel yönetimin fikri al?ns?n. Koruyanlar bir ?ekilde manen de olsa ödüllendirilsin. E?er ma?ara tescilli bir mülkün alan?ndaysa maddi destek/kredi vs. verilsin.

4-Resimlerin çizili oldu?u kayalar, ma?aralar mümkünse tel, kal?n cam veya benzeri bir maddeyle kapat?ls?n ama kapat?lan her kayan?n önüne aç?klay?c? bilgi panolar?, resimler, ayna gibi yans?t?c?lar vs. konulsun ki içeride neler oldu?u görülsün…

5-Turlar kesinlikle bir yerel rehber e?li?inde ve ziyaretçi k?s?tlamas?yla yap?lmal? ki kaya resimleri, freskler, manast?rlar, antik yap?lar bölgenin de?erini anlayacak insanlar taraf?ndan gezilsin. E?er rant kayg?s?yla eri?im kolayla?t?r?l?rsa, bölge her türlü insana aç?k olaca??ndan Neolitik Resimlerin yok olmalar? için adeta bir zemin haz?rlan?yor demek olur.

6-Dünyadan bu konuya bir korunma örne?i verirsek Fransa’daki Lascoux Ma?aras?na göz atmak faydal? olacakt?r. Bu ma?aran?n korunmas? için bugüne kadar eskidikçe, 4 adet replikas?, yani t?pat?p örne?i yap?l?p ana ma?aran?n yan?na konmu? ve ziyarete aç?lm??. As?l ma?araya ise insan nefesi bile zarar verir diye ziyarete aç?lmam??.  

Kültür varl?klar?m?z ve do?am?z bizim de?il, gelecek ku?aklar?m?z?nd?r. Bunlar geçmi?imizin ve kültürel kimli?imizin birer belgesi, dünya ülkeleri aras?ndaki en önemli prestijimizdir ve bizim kadar dünyan?n da miras?d?r.

Definecili?in hala serbest oldu?u ve define araçlar?n?n ruhsata tabi olmadan marketlerde sat?ld??? bir ülkede, bilmem bu dü?üncelerim fazla m? abart?l?? ?n?allah konu yetkin ki?ilerle tekrar masaya yat?r?l?r ve akil kararlar al?narak gere?i yap?l?r.

C. CANAN KÜÇÜKEREN K?MD?R?

C. Canan Küçükeren, ?stanbul’da do?du ve 1996’dan bu yana ya?am?n? Bodrum’da sürdürmektedir. ?stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Klasik Arkeoloji Bölümünü bitirdi. Ord. Prof. Dr. Arif Müfid Mansel ba?kanl???ndaki Perge kaz?s?nda ve Ord. Prof. Dr. Ekrem Akurgal ba?kanl???ndaki Old Smyrna (Eski ?zmir-Bayrakl?) kaz?s?nda çal??t?. Üniversite e?itiminin ard?ndan University of London’da bir süre arkeoloji derslerine devam ettikten sonra özel sektörde çal??t?. Emekli olduktan sonra üzerinde ya?ad??? topraklar? daha iyi tan?mak için çal??malar?n? Karya Uygarl??? üzerine yo?unla?t?rd?. Antik dünyan?n Yedi harikas?ndan biri olan Mozeleum’u bar?nd?rmas?na ra?men Karya Uygarl???n?n çok az incelendi?ini ve hak etti?i konumda olmad???n? belirten Küçükeren, bu alanda çok say?da esere imza att?. Küçükeren radyo-gazete-televizyon programlar?n?n yan? s?ra ?zmir-?stanbul-Bodrum ve Milas’taki çe?itli konferanslarla Karya uygarl???n? tan?tmaya çal??makta ve ayn? zamanda profesyonel rehberlik yapmaktad?r. Yazar, Gurbetçi Karial?lar kitab? için M?s?r-?ran ve ?srail’de çal??malar yaparak, oradaki kal?nt?lar?n?(b?rak?tlar?n?) belgeledi. Bugüne kadar hiçbir Anadolu uygarl???n?n izleri; yabanc? co?rafyalarda ara?t?r?lmad???ndan, bu çal??man?n alan?nda bir ilk oldu?u ifade ediliyor.

ESERLER?: 1-Ege’de Bir Anadolu Uygarl??? KAR?A, 2- Karia Efsaneleri, 3- Güneybat? Anadolu Karya Uygarl???, 4- An Anatolian Civilisation in the Aegean: Karia, 5-The Carians Overseas (Egypt-Iran-Israel)), 6- Gurbetçi Karial?lar(M?s?r-?ran-?srail)