MEHMET ERDAL

Çileklere ilaç veriliyor mu?

“Biz hiç vermedik”

TÜKETİCİ, İRİ ÇİLEKLERE “HORMONLU” DİYOR

Geçtiğimiz cumartesi günü, İskele Mahallesi Semt Pazarı'nda bazı üreticiler ile Datça Belediye Meclisi'nin Mayıs Ayı Olağan Toplantısı'nda oy birliğiyle aldığı “pazar yeri işgaliye ücretlerinde indirim” yapma kararını konuşurken Ayşe Kılınçoğlu “Çileklerle ilgili olarak da bir haber yapalım” demişti. Anlattığına göre, tüketiciler ürettikleri çilekleri, özellikle de iri çilekleri “hormonlu” olduğu gerekçesiyle almıyorlardı.

Yarın (Çarşamba) kurulacak Özbel Üretici Pazarı'nda tezgâhta satışa çıkarılacak çilekleri ve diğer ürünleri bu sabah toplayacakları için saat 09.30 gibi tarlaya vardım. Ayşe Kılınçoğlu ile Musa Kılınçoğlu salatalık topluyorlardı. Beni görünce, toplamayı bıraktılar. Ayşe Kılınçoğlu çileklerin olduğu bölüme varınca, sepetten bir salatalık çıkarıp verdi; tadı ve kokusu çok güzeldi. 1970 öncesi, köyümüz Ayaklıkırı'da (İzmir/Tire) yetiştirdiğimiz salatalıkların tadını ve kokusunu aldım. Anlattıklarına göre, bu yıl enginardan randıman alamamışlar. Bunun nedenini enginar fidelerinin yaşlı olmasına, yeterli gübre (suni) verememelerine ve damlama tipi sulamanın yetersiz kalışına bağlıyorlar.

KULLANILAN İLACIN ETKİSİ 3-4 GÜNDE GEÇİYOR

Dün ayak üstü sohbet ettiğim Kızlanlı bir üretici/pazarcının “Ben hiç çilek ekmedim ama çilek yetiştirenler bazı durumlarda ilaç atmak zorundalar, aksi halde hiç ürün alamazlar” sözünü aktarıyorum.

Ayşe Kılınçoğlu, konuştuğum Kızlanlı üreticinin kastının “Kırmızı Örümcek” olduğunu söylüyor. Musa Kılınçoğlu, “Kırmızı Örümcek o ama biz daha hiç atmadık. Yalnız görülmeye başladı, bilhassa, ilerideki tarlada, sarartma yapmış. Artık atılması gerekiyor. Atılacak.”

Kırmızı Örümcek çileğin yaprağını emiyor ve bitkiyi sarartıyormuş. Meyveye zararı yokmuş. Meyveye zarar verenler Kara sinek, karınca, Garaville (küçük salyangoz) gibi başkalarıymış.

Musa Kılınçoğlu'nun Kırmızı Örümceğe karşı “Artık atılması gerekiyor” dediği ilacın çilek üzerindeki katkısının kaç gün sürdüğünü soruyorum.

“Diyelim ki bu cumartesi pazara çıkıyoruz. Pazarın ertesi günü ilacı atarız, gelecek cuma gününe kadar atılan o ilacın etkisi geçer.” diyerek açıklama yapıyor Musa Kılınçoğlu. Kullandıkları ilacın etkisi 3-4 günlükmüş. Tüketici, çok rahat biçimde ürünü alıp yiyebilirmiş.

TÜKETİCİ, ÇİLEKLERİ GÖNÜL RAHATLIĞIYLA ALIP YİYEBİLİR

Peki, tüketici neden “Bunlar ilaçlı” diyor?

Ayşe Kılınçoğlu “'Hormonlu' diyorlar' diyor. Musa Kılınçoğlu “Şöyle deyiverem: Çilek fidesini bu sene dikersen, fide genç olduğu için ürünü iri yapıyor. Fide 2 yıllık olursa, meyveyi küçük yapar. Milletin tepkisi, çileğin küçüklü-büyüklü oluşuna. Küçüğü 'normal', iriyi 'hormonlu' kabul ediyor.”

Çileğin iri olmasının hormonla alakası yok yani?

“Yok tabii. Çilek, hormonu hayatta kabul etmez. İri olmasının nedeni, analarının genç olmasındandır.”

Sohbet ettiğimiz yerin yanı başında uzayıp giden çilek sıralarına bakıyoruz. Gördüklerimin bir kısmının 2, bir kısmının 3 yıllık olduğunu, aralarında aşılama yaptıklarının da bulunduğunu, iri çileği olanların aşılama fideler olduğunu söylüyorlar.

Çilek yetiştirilen yer 2 yılda bir değiştirilmeliymiş, aynı yerde üst üste 5 yıl gibi uzun bir zaman çilek yetiştirilmeye çalışılırsa verim alınamaz ve zarar edilirmiş.

Çilek fidelerini Aydın'dan alıyorlarmış. Hibrit tohum değilmiş. Salatalık, fasulye gibi bazı kalemler hibritmiş (İsrail) ama bu yıl buraya diktikleri kabağın, fasulyenin fideleri kendi ürettiklerindenmiş. Güz ayında diktikleri 2. dönem ürünlerden almışlar tohumları ve fideleri o tohumlardan üretmişler.

“Abi, hibrit tohumda bir kğ fasulye 3 bin TL. Bizde 'Kara Tohum' derler, pırasanın tohumunu aldım diktim şuraya, kilosu 3 bin 200 TL. İki sefer ektim çıkmadı, 3. kez ektim şimdi, nasip.”

Müşteri, bu çilekleri rahatlıkla alıp yiyebilir değil mi?

“Yiyebilir. Çileğin hormonla, şunla bunla hiç alakası yok. Biz hormon mormon bilmeyiz. Ben yılların çiftçisiyim, ne hormonu alıp kullandım ne de onun nasıl bir şey olduğunu bilirim. Hiç görmedim.”

KULLANDIĞIMIZ İLAÇLARI TARIM KREDİ'DEN ALIYORUZ

Kullandığınız ilaçları nereden alıyorsunuz?

“Tarım Kredi'ye gidiyoruz, söylüyoruz oradaki görevliye, mesela diyoruz ki 'Bizim bahçede Kırmızı Örümcek' var ya da işte Çiçek Tiripsi var. Bak, Çiçek Tiripisi de meyveleri yarım yarım yapar.”

Çiçek Tiripsi'ne karşı ne kullanılıyor?

“Onun için bize 3 günde etkisi geçecek ilaç verirler. Biz o üç gün içerisinde o meyveyi toplayıp pazara götürmeyiz. Biz pazarın gününe göre veririz ilacı, pazara götürmeyiz.”

Peki, İlçe Tarım bu konularda gelip hiç kontrol eder miz sizleri?

“Kontrol eder.”

Patates tarlalarında ot ilacının kullanıldığı söyleniyor. İlacın toprakta kalıcılığı ne kadar sürüyor?

“Onu bilmiyorum.”

Bir yıl sürdüğü söyleniyor, etkisinin. Onun sebzeye, meyveye zararı yok mu?

“Bildiğim, sadece toprakta kalıntı yapıyor.”

Bir süre, patates tarlalarında kullanılan ot ilacı üzerine konuşuyoruz. Çilek sıraları arasında bir otu gösteriyor. Kızlanaltında çok yerde karşılaştığım dikenli bir ot.

“Bunu hiçbir ilaç öldürmüyor. Kökleri 10 m aşağı gidiyor. 15 günde bir çıkar. Bak bir hafta olmadı tek tek kestireli, bir yevmiye parası verdim sadece bunları kestirmek için, yine çıkmış. Bu ot sıcağı gördüğünde yukarı çıkar.”

Datça'ya özgü galiba?

“Reşadiye'de, Karaköy'de yok. Kızlan'da ve Emecik'de var. Bir de Eski Datça'da var.”

Adı ne bunun?

“Gandak Dikeni deriz biz ona. Kimisi Ölmez Dikeni der. Ölmez Dikeni olarak bildiğimiz daha başka bir diken vardı, o dikenin kökleri şöyle (iki kolunu genişçe açtıktan sonra parmaklarını birbirine değirerek tarif ediyor) çok fazla olurdu, tarlayı sürerken traktörü tutardı. Bu gördüğün tek köklüdür.”

Patates tarlasında ot ilacı aslında bunun için mi kullanılıyor?

“Buna o ilaç fayda etmiyor, buna boşuna kullanılıyor. Patatesin içinde ot çıkar diyerekten patates çıkmadan önce atıyorlar ot ilacını.”

Bu konuştuğumuz konularda gıda mühendislerinin neler söyleyebileceğini bilemem ama anlattıklarınızdan anladığım şunlar: Üretilen ürünlerde herhangi bir sıkıntı yok. Kullanılan ilaçların etkisi sınırlı. İlçe Tarım, Datça'da tarım alanlarını bir biçimde kontrol ediyor. Çilekte hormon kullanımı söz konusu değil. Peki, 45 günde salatalık yetişir mi?

“Onların başka ilaçları olduğu söyleniyor. Ben hiç kullanmadım.”

Ayşe Hanım sizin yetiştirdiğinizden verdi bir tane, tadı çok güzeldi.

“Onda ilaç namına bir şey yok. Çilek'te Kırmızı Örümcek için mutlaka ilaç kullanacağız.”

Yoksa ürün alamazsınız?

“Alamayız abi.”